|
Là tên thủ lĩnh người Mông gốc Vân Nam (Điện Biên, Lai Châu) trong phong trào chống Pháp của nhân dân các dân tộc ít người vùng Tây Bắc Việt Nam và Bắc Lào đầu thế kỉ 20.
Khởi nghĩa Giàng Tả Chay còn có nhiều tên khác như Chậu Pha Pa Chay, Vừ Pa Chay, Vàng Pa Chay, Sùng Pa Chay, , Bát Chai, Bã Cháy, cùng với các khởi nghĩa của tộc người Kinh và các dân tộc thiểu số là Nguyễn Quang Bích, Bạc Cầm Ten, Đào Văn Trì…trở thành một phong trào chống Pháp tiêu biểu.
Khởi nghĩa này bùng nổ từ đầu 1918 tại Lai Châu, Thuận Châu, Sơn La; đến hè 1919 lan sang Thượng Lào. Địa bàn hoạt động rộng gần 4 vạn km2.
Thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa này chủ trương cầm đầu người Mèo chống lại sự đàn áp dã man của người Thái , xúi giục người Mèo không đóng thuế cho Pháp. Pháp đàn áp dữ dội nhưng thường bị tập kích nên cuộc chiến không cân sức cứ kéo dài. Năm 1919, Ba Tchay yếu thế, rút lui sang Xieng Khouang, kêu gọi người Mèo chống người Pháp, người Việt, người Lào, người Thái và cả người Khả (những người sơn cước thiểu số ở Thượng Lào) để lập một nước riêng, lấy miền Điện Biên Phủ làm kinh đô. Ông cho người ám sát Lò Pla Dao nhưng việc không thành. Sau đó, quân Pháp bao vây nên hàng ngũ của Ba Tchay tan rã. Ông rút vào rừng và bị ám sát vào tháng Mười Một năm 1922. Có ý kiến cho rằng khởi nghĩa thực ra đã bị dập tắt vào cuối 1921 do chính sách chia rẽ dân tộc của chính quyền thực dân.
Cùng thời với Hoàng Hoa Thám đánh Pháp và các cuộc nổi dậy lẻ tẻ của người H'Mông như Giàng Chỉn Hùng ( Bắc Hà ) Thảo Nủ Đa ( Mù Căng Chải )... Khởi nghĩa Giàng Tả Chay là biểu tượng tinh thần đoàn kết chiến đấu chống kẻ thù chung của nhân dân Việt Nam và nhân dân Lào đầu thế kỉ 20.
Nguyễn Hạnh (Từ nhiều tư liệu)
Tin liên quan
Các bài mới:
Các bài đã đăng:
|
Tản mạn 
