水果大全
Newbie
 Offline
Giới tính: 
Bài viết: 12
|
 |
« Trả lời #11 vào lúc: Tháng Sáu 18, 2008, 06:26:00 PM » |
|
増廣賢文《古訓》
Tăng Quảng Hiền Văn < Cổ Huấn >
[Sách Tàu khuyết danh gồm 350 tiết, trích trong các bài
Học Chữ Hán, tại Viện Việt-Học, Lê Văn Ðặng biên soạn]
1 昔時賢文，誨汝諄諄，集韻増文，
多見多聞。
Tích (xưa, trước kia) thì hiền văn , hối (dạy bảo) nhữ truân truân (dặn đi dặn lại) , tập vận tăng văn , đa kiến đa văn .
2 觀今宜鑒古，無古不成今。
Quan kim nghi giám cổ , vô cổ bất thành kim .
[觀quan = xem xét ; quán = xét thấu đáo]
3 知己知彼，將心比心。
Tri kỷ (ta) tri bỉ (kẻ kia) , tương (theo) tâm tỷ (so sánh) tâm .
4 酒逢知己飲，詩向會人吟。
Tửu phùng tri kỷ ẩm , thi hướng hội nhơn ngâm .
5 相識滿天下，知心能幾人。
Tương (cùng) thức mãn thiên hạ , tri tâm năng kỷ (xét) nhơn .
6 相逢好似初相識，到老終無怨恨心。
Tương phùng hảo tự sơ tương thức , đáo lão chung vô oán hận tâm .
7 近水知魚性，近山識鳥音。Cận thủy tri ngư tính , cận sơn thức điểu âm [知識 tri thức = hiểu biết]
8 易漲易退山溪水，易反易覆小人心。
Dị (dễ) trướng (nước lên) dị thối sơn khê thủy , dị phản dị phúc tiểu nhơn tâm .
9 運去金成鐵，時來鐵似金。
讀書須用意，一字値千金。
Vận khứ (đi) kim thành thiết (sắt) , thì lai (lại) thiết tự kim .
Ðộc thư tu dụng ý , nhứt tự trị (đáng giá) thiên kim .
[độc (HV) = đọc (QN)]
10 逢人且說三分話，未可全拋一片心。
Phùng nhơn thả (sắp) thuyết tam phân thoại , vị khả toàn phao (bỏ đi) nhứt phiến tâm .
11 有意栽花花不發，無心插柳柳成陰。
Hữu ý tài (trồng) hoa hoa bất phát , vô tâm sáp (cấy, trồng) liễu liễu thành âm (rợp bóng) .
12 畫虎畫皮難畫骨，知人知面不知心。
Họa hổ họa bì nan họa cốt , tri nhơn tri diện bất tri tâm .
13 錢財如糞土，仁義値千金。
Tiền tài như phẩn (phân, cứt) thổ , nhơn nghĩa trị thiên kim .
14 流水下灘非有意，白雲出岫本無心。
Lưu thủy hạ than (thác nước) phi hữu ý , bạch vân xuất tụ (hang núi) bổn vô tâm .
15 當時若不登高望，誰信東流海洋深。
Đương thì nhược bất đăng cao vọng , thùy tín đông lưu hải dương thâm .
16 路遙知馬力，事久見人心。
Lộ dao (xa) tri mã lực , sự cửu kiến nhơn tâm .
17 兩人一般心，無錢堪買金。
Lưỡng nhơn nhứt ban (bực) tâm , vô tiền kham mãi kim .
般 ban = bực ; bàn = quanh co ; 般 若bát nhã = trí tuệ [प्रज्ञा prajñā ] Kham nhẫn 堪忍 dịch nghĩa chữ Phạn là सहा sahā Sa-bà 娑婆, tức là cõi đời ta ở đây, là cõi chịu nhịn được mọi sự khổ.
18 一人一般心，有錢難買針。
Nhứt nhơn nhứt ban tâm, hữu tiền nan mãi châm .
19 相見易得好，久住難為人。
Tương kiến dị đắc hảo , cửu trụ nan vi nhơn .
20 馬行無力皆因瘦，人不風流只為貧。
Mã hành vô lực giai nhân sấu (gầy gò) , nhơn bất phong lưu chỉ vi bần .
21 饒人不是痴漢，痴漢不會饒人。
Nhiêu (khoan dung) nhơn bất thị si hán , si hán bất hội nhiêu nhơn .
22 是親不是親，非親卻是親。
Thị thân bất thị thân , phi thân khước (mà lại, nhưng lại) thị thân .
23 美不美，鄉中水，親不親，故鄉人。
Mỹ bất mỹ , hương trung thủy , thân bất thân , cố hương nhân .
24 鶯花猶怕春光老，豈可教人枉度春。
Oanh hoa do phạ xuân quang lão , khởi khả giáo nhơn uổng (phí) độ xuân .
25 相逢不飲空歸去，洞口桃花也笑人。
Tương phùng bất ẩm không quy khứ , động (suốt) khẩu đào hoa dã tiếu nhơn .
26 紅粉佳人休使老，風流浪子莫教貧。
Hồng phấn giai nhơn hưu sử lão , phong lưu lãng tử mạc giáo bần .
27 在家不會迎賓客，出外方知少主人。
Tại gia bất hội nghinh tân khách , xuất ngoại phương tri thiểu chủ nhơn .
28 黃金無假，阿魏無真。
Hoàng kim vô giả , a (hùa theo) ngụy vô chơn .
29 客來主不顧，應恐是痴人。
Khách lai chủ bất cố (đoái hoài) , ứng khủng thị si nhơn .
30 貧居鬧市無人問，富在深山有遠親。
Bần cư náo thị vô nhơn vấn , phú tại thâm sơn hữu viễn thân .
[Của nhiều sơn dã, đem nhau đến, khó ở kinh thành, ít kẻ han.]
31 誰人背後無人說，哪個人前不說人。
Thùy nhơn bối hậu vô nhơn thuyết , ná cá nhơn tiền bất thuyết nhơn .
32 有錢道真語，無錢語不真。
Hữu tiền đạo (nói ra) chơn ngữ , vô tiền ngữ bất chơn .
[Vai mang túi bạc kè kè, Nói bậy nói bạ chúng nghe rần rần.]
33 不信但看筵中酒，杯杯先勸有錢人。
Bất tín đãn khán diên (chiếu trúc, tiệc) trung tửu , bôi bôi tiên khuyến hữu tiền nhơn.
34 鬧里有錢，靜處安身。
Náo lý hữu tiền , tĩnh xứ an thân .
35 來如風雨，去似微塵。
Lai như phong vũ , khứ tự vi trần .
36 長江後浪推前浪，世上新人趕舊人。
Trường giang hậu lãng thôi (dùa, đẩy lên) tiền lãng , thế thượng tân nhơn cản (theo sau) cựu nhơn .
37 近水樓台先得月，向陽花木早逢春。
Cận thủy lâu đài tiên đắc nguyệt , hướng dương hoa mộc tảo phùng xuân .
38 莫道君行早，更有早行人。
Mạc đạo quân hành tảo , canh hữu tảo hành nhơn .
39 莫信直中直，須防仁不仁。
Mạc tín trực trung trực , tu phòng nhân bất nhân .
40 山中有直樹，世上無直人。
Sơn trung hữu trực thụ , thế thượng vô trực nhơn .
41 自恨枝無葉，莫怨太陽偏。
Tự hận chi vô diệp , mạc oán thái dương thiên (lệch lạc).
42 大家都是命，半點不由人。
Đại gia đô thị mệnh , bán điểm bất do nhơn .
43 一年之計在於春，一日之計在於寅，
Nhứt niên chi kế tại ư xuân , nhứt nhựt chi kế tại ư dần (vào giờ dần, 3-5 g. sáng) ,
44 一家之計在於和，一生之計在於勤。
Nhứt gia chi kế tại ư hòa , nhứt sanh chi kế tại ư cần .
45 責人之心責己，恕己之心恕人。
Trách nhơn chi tâm trách kỷ , thứ kỷ chi tâm thứ nhơn
[恕 thứ: Suy bụng ta ra bụng người. Luận ngữ 論語 : Tử Cống vấn viết : Hữu nhứt ngôn nhi khả dĩ chung thân hành chi giả hồ ? Tử viết : Kỳ thứ hồ ! Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân 子貢問曰：有一言而可以終身行之者乎？子曰：其恕乎！己所不，勿施於人 (Vệ Linh Công 衛靈公) Ông Tử Cống hỏi rằng : Có một chữ nào mà có thể trọn đời mình làm theo chăng ? Đức Khổng Tử đáp : Có lẽ là chữ thứ chăng ? Cái gì mà mình không muốn thì đừng làm cho người khác.]
46 守口如瓶，防意如城。
Thủ khẩu như bình , phòng ý như thành .
47 寧可人負我，切莫我負人。
Ninh (thà rằng) khả nhơn phụ ngã , thiết mạc ngã phụ nhơn .
48 再三須愼意，第一莫欺心。
Tái tam tu thận ý , đệ nhứt mạc khi (lừa dối) tâm .
49 虎生猶可近，人熟不堪親。
Hổ sanh do khả cận , nhơn thục bất kham (chịu được) thân .
50 來說是非者，便是是非人。
Lai thuyết thị phi giả , tiện thị thị phi nhơn .
51 遠水難救近火，遠親不如近鄰。
Viễn thủy nan cứu cận hỏa , viễn thân bất như cận lân .
52 有茶有酒多兄弟，急難何曾見一人。
Hữu trà hữu tửu đa huynh đệ , cấp nạn hà tằng kiến nhứt nhơn .
53 人情似紙張張薄，世事如棋局局新。
Nhơn tình tự chỉ trương trương bạc , thế sự như kỳ cục cục tân .
54 山中也有千年樹，世上難逢百歲人。
Sơn trung dã hữu thiên niên thụ , thế thượng nan phùng bách tuế nhơn .
55 力微休負重，言輕莫勸人。
Lực vi hưu phụ trọng , ngôn khinh mạc khuyến nhơn .
56 無錢休入眾，遭難莫尋親。
Vô tiền hưu nhập chúng , tao nạn mạc tầm thân .
57 平生莫作皺眉事，世上應無切齒人。
Bình sanh mạc tác trứu my (cau mày) sự , thế thượng ưng vô thiết xỉ nhơn .
58 士者國之寶，儒為席上珍。
Sĩ giả quốc chi bảo , nho vi tịch thượng trân .
59 若要斷酒法，醒眼看醉人。
Nhược yếu đoạn tửu pháp , tỉnh nhãn khán túy nhơn .
60 求人須求大丈夫，濟人須濟急時無。
Cầu nhơn tu cầu đại trượng phu , tế nhơn tu tế cấp thì vô .
61 渴時一滴如甘露，醉後添杯不如無。
Khát thời nhứt tích (giọt nước) như cam lộ , túy hậu thiêm bôi bất như vô .
62 久住令人賤，頻來親也疏。
Cửu trụ lệnh nhơn tiện , tần (luôn luôn) lai thân dã sơ .
63 酒中不語真君子，財上分明大丈夫。
Tửu trung bất ngữ chơn quân tử , tài thượng phân minh đại trượng phu .
64 出家如初，成佛有餘。
Xuất gia như sơ , thành Phật hữu dư .
65 積金千兩，不如明解經書。
Tích (chất chứa) kim thiên lượng , bất như minh giải kinh thư .
66 養子不教如養驢，養女不教如養豬。
Dưỡng tử bất giáo như dưỡng lư , dưỡng nữ bất giáo như dưỡng trư .
67 有田不耕倉廩虛，有書不讀子孫愚。
Hữu điền bất canh thương (bồ lúa) lẫm (kho) hư (trống rỗng), hữu thư bất độc tử tôn ngu .
68 倉廩虛兮歲月乏，子孫愚兮禮義疏。
Thương lẫm hư hề tuế nguyệt phạp , tử tôn ngu hề lễ nghĩa sơ .
69 同君一席話，勝讀十年書。
Đồng quân nhứt tịch thoại , thắng độc thập niên thư .
70 人不通今古，馬牛如襟裾。
Nhơn bất thông kim cổ , mã ngưu như khâm cư .
71 茫茫四海人無數，哪個男兒是丈夫。
Mang mang tứ hải nhơn vô số , ná cá nam nhi thị trượng phu .
72 白酒釀成緣好客，黃金散盡為收書。
Bạch tửu nhưỡng thành duyên hảo khách , hoàng kim tán tận vị thu thư .
73 救人一命，勝造七級浮屠。
Cứu nhơn nhứt mệnh , thắng tạo thất cấp Phù đồ (Phật đà) .
74 城門失火，殃及池魚。
Thành môn thất hỏa , ương (tai nạn) cập trì ngư .
75 庭前生瑞草，好事不如無。
Đình tiền sanh thụy thảo , hảo sự bất như vô .
76 欲求生富貴，須下死工夫。
Dục cầu sanh phú quý , tu hạ tử công phu .
77 百年成之不足，一旦敗之有餘。
Bách niên thành chi bất túc , nhứt đán bại chi hữu dư .
78 人心似鐵，官法如爐。
Nhơn tâm tự thiết , quan pháp như lô .
79 善化不足，惡化有餘。
Thiện hóa bất túc , ác hóa hữu dư .
80 水太清則無魚，人至察則無徒。
Thủy thái thanh tắc vô ngư , nhơn chí sát (xét nghiệt ngã) tắc vô đồ (học trò).
81 知者減半，省者全無。
Tri giả giảm bán , tỉnh (sáng suốt) giả toàn vô .
82 在家由父，出家從夫。
Tại gia do (noi theo) phụ , xuất gia tòng phu .
83 痴人畏婦，賢女敬夫。
Si nhơn úy phụ , hiền nữ kính phu .
84 是非終日有，不聽自然無。
Thị phi chung nhựt hữu , bất thính tự nhiên vô .
85 寧可正而不足，不可邪而有餘。
Ninh khả chính nhi bất túc , bất khả tà nhi hữu dư .
86 寧可信其有，不可信其無。
Ninh khả tín kỳ hữu , bất khả tín kỳ vô .
87 竹籬茅舍風光好，道院僧堂終不如。
Trúc li mao xá phong quang hảo , đạo viện tăng đường chung bất như .
88 命裡有時終須有，命裡無時莫強求。
Mệnh lý hữu thì chung tu hữu , mệnh lý vô thì mạc cưỡng cầu .
89 道院迎仙客，書堂隱相儒。
Đạo viện nghinh tiên khách , thư đường ẩn tướng nho .
90 庭栽棲鳳竹，池養化龍魚。
Đình tài thê (đậu, nghỉ) phượng trúc , trì dưỡng hóa long ngư .
91 結交須勝己，似我不如無。
Kết giao tu thắng kỷ , tự ngã bất như vô .
92 但看三五日，相見不如初。
Đãn khán tam ngũ nhựt , tương kiến bất như sơ .
93 人情似水分高下，世事如雲任卷舒。
Nhơn tình tự thủy phân cao hạ , thế sự như vân nhậm quyển thư (mở ra, thư thả) .
94 會說說都是，不會說無禮。
Hội thuyết thuyết đô thị , bất hội thuyết vô lễ .
95 磨刀恨不利，刀利傷人指。
Ma đao hận bất lợi , đao lợi (bén) thương (hại) nhơn chỉ .
96 求財恨不得，財多害自己。
Cầu tài hận bất đắc , tài đa hại tự kỷ .
97 知足常足，終身不辱。
Tri túc thường túc , chung thân bất nhục .
98 知止常止，終身不恥。
Tri chỉ thường chỉ , chung thân bất sỉ .
99 有福傷財，無福傷己。
Hữu phúc thương tài , vô phúc thương kỷ .
100 差之毫厘，失之千里。
Sai chi hào ly , thất chi thiên lý .
101 若登高必自卑，若涉遠必自邇。
Nhược đăng cao tất tự ti , nhược thiệp viễn tất tự nhĩ (gần).
102 三思而行，再思可矣。
Tam tư nhi hành , tái tư khả hĩ .
103 使口不如自走，求人不如求己。
Sử khẩu bất như tự tẩu , cầu nhơn bất như cầu kỷ .
104 小時是兄弟，長大各鄉里。
Tiểu thì thị huynh đệ , trưởng đại các hương lý .
105 妒財莫妒食，怨生莫怨死。
Đố tài mạc đố thực , oán sanh mạc oán tử .
106 人見白頭嗔，我見白頭喜。
Nhơn kiến bạch đầu sân , ngã kiến bạch đầu hỉ .
107 多少少年亡，不到白頭死。
Đa thiểu thiếu niên vong , bất đáo bạch đầu tử .
108 牆有縫，壁有耳。
Tường hữu phùng , bích hữu nhĩ .
109 好事不出門，惡事傳千里。
Hảo sự bất xuất môn , ác sự truyện thiên lý .
110 賊是小人，智過君子。
Tặc thị tiểu nhơn , tri quá (biết lỗi) quân tử .
111 君子固窮，小人窮斯濫也。
Quân tử cố cùng , tiểu nhơn cùng tư lạm (quá lố) dã .
112 貧窮自在，富貴多憂。
Bần cùng tự tại , phú quý đa ưu .
113 不以我為德，反以我為仇。
Bất dĩ ngã vi đức , phản dĩ ngã vi cừu . [lấy oán trả ơn]
114 寧向直中取，不可曲中求。
Ninh hướng trực trung thủ , bất khả khúc trung cầu .
115 人無遠慮，必有近憂。
Nhơn vô viễn lự , tất hữu cận ưu .
116 知我者為我心憂，不知我者謂我何求。Tri ngã giả vi ngã tâm ưu , bất tri ngã giả vị ngã hà cầu .
117 晴天不肯去，只待雨淋頭。
Tình thiên bất khẳng (không bằng lòng cho) khứ , chỉ đãi vũ lâm (thấm ướt) đầu .
118 成事莫說，覆水難收。
Thành sự mạc thuyết , phúc (nghiêng đổ) thủy nan thu .
119 是非只為多開口，煩惱皆因強出頭。
Thị phi chỉ vi đa khai khẩu , phiền não giai nhân cường (cưỡng lại) xuất đầu .
120 忍得一時之氣，免得百日之憂。
Nhẫn đắc nhứt thì chi khí , miễn đắc bách nhựt chi ưu .
121 近來學得烏龜法，得縮頭時且縮頭。
Cận lai học đắc ô quy pháp , đắc súc đầu thì thả súc đầu (co đầu rụt cổ) .
122 懼法朝朝樂，欺公日日憂。
Cụ (sợ hãi) pháp triêu triêu lạc , khi công nhựt nhựt ưu .
123 人生一世，草生一春。
Nhơn sanh nhứt thế , thảo sanh nhứt xuân .
124 黑髮不知勤學早，看看又是白頭翁。
Hắc phát bất tri cần học tảo , khan khan hựu thị bạch đầu ông .
125 月到十五光明少，人到中年萬事休。
Nguyệt đáo thập ngũ quang minh thiểu , nhơn đáo trung niên vạn sự hưu .
126 兒孫自有兒孫福，莫為兒孫作馬牛。
Nhi tôn tự hữu nhi tôn phúc , mạc vị (vì) nhi tôn tác mã ngưu .
127 人生不滿百，常懷千歲憂。
Nhơn sanh bất mãn bá , thường hoài thiên tuế ưu .
128 今朝有酒今朝醉，明日愁來明日憂。
Kim triêu (sáng mai) hữu tửu kim triêu túy , minh nhựt sầu lai minh nhựt ưu .
129 路逢險處難迴避，事到頭來不自由。
Lộ phùng hiểm xứ nan hồi tị (lánh), sự đáo đầu lai bất tự do .
130 藥能醫假病，酒不解真愁。
Dược năng y giả bệnh , tửu bất giải chơn sầu .
131 人貧不語，水平不流。
Nhơn bần bất ngữ , thủy bình bất lưu .
132 一家有女百家求，一馬不行百馬憂。
Nhứt gia hữu nữ bách gia cầu , nhứt mã bất hành bách mã ưu .
133 有花方酌酒，無月不登樓。
Hữu hoa phương (có) chước tửu , vô nguyệt bất đăng lâu .
134 三杯通大道，一醉解千愁。
Tam bôi thông đại đạo , nhứt túy giải thiên sầu .
135 深山畢竟藏猛虎，大海終須納細流。
Thâm san tất cánh tàng mãnh hổ , đại hải chung tu nạp tế lưu .
136 惜花須檢點，愛月不梳頭。
Tích hoa tu kiểm điểm , ái nguyệt bất sơ đầu .
137 大抵選他肌骨好，不擦紅粉也風流。
Đại để tuyển tha cơ (thịt) cốt hảo , bất sát (xoa) hồng phấn dã phong lưu .
138 受恩深處宜先退，得意濃時便可休。
Thụ ân thâm xứ nghi tiên thối , đắc ý nùng thì tiện khả hưu .
139 莫待是非來入耳，從前恩愛反為仇。
Mạc đãi thị phi lai nhập nhĩ , tùng tiền ân ái phản vi cừu .
140 留得五湖明月在，不愁無處下金鉤。
Lưu (giữ lại) đắc ngũ hồ minh nguyệt tại , bất sầu vô xứ hạ kim câu .
141 休別有魚處，莫戀淺灘頭。
Hưu biệt hữu ngư xứ , mạc luyến (thích, muốn) thiển than đầu .
142 去時終須去，再三留不住。
Khứ thì chung tu khứ , tái tam lưu bất trụ .
143 忍一句，息一怒，饒一著，退一步。
Nhẫn nhứt cú , tức (nghỉ) nhứt nộ , nhiêu nhứt trứ , thối nhứt bộ .
|
