Kẻ Bưởi, cổng làng Thụy Chương thời Lý có cái chum rượu lớn bằng sành bên trong cứ ngày mùng một ngày rằm là đầy ắp một thức rượu thơm nức, khách qua đường kéo đến uống mãi không hết, thành ra một nơi tụ tập của đám người chè chén, ấy thế vua mới sai người làng này cắt đặt quân binh canh giữ, cũng nhằm ngăn cái nạn cánh quan liêu sai người nhà đến múc rượu đem vào trong triều.
Tương truyền cái chum sành có sau đời loạn mười hai sứ quân, bấy giờ có ông Ngô Nhật Khánh ôm hận nhà Đinh mới đem vợ là bà Đinh Phất Kim chạy vào xứ Nam, tới cửa biển Nam Giới thì dùng dao rạch mặt vợ mà rằng: "Cha mày lừa dối ức hiếp mẹ con ta, lẽ nào ta vì mày mà quên tội ác của cha mày hay sao? Cho mày trở về, ta đi đằng khác tìm kẻ có thể cứu ta". Rồi ông bỏ trốn sang Chiêm Thành. Tương truyền bà Phất Kim đi qua cổng làng Thụy Chương thì trời đổ cơn mưa lớn, vết sẹo trên mặt bỗng nhiên tự lành, từ ấy cái chum trước cổng làng cứ đầy ắp thứ rượu thơm như vậy.
Thời Trần, vương tử công tôn có thời ham đánh nhau lắm, trai tráng kẻ xõa tóc, đứa cạo đầu, mình xăm trổ đem gươm giáo đâm chém nhau giữa kinh thành, lắm khi lên đến trăm người, thế mà khi đi qua cổng làng Thụy Chương, ngồi lại uống rượu trong cái chum sành lại bỗng hiền lành, ai nấy vui vẻ cả. Quân Nguyên kéo sang, ba lần xuất quân, sau hội thề Đồng Cổ, các sư kéo nhau qua đây, cắt máu ăn thề, khí thế tì hổ uy phong nanh vuốt.
Đến thời Lê Trung Hưng, tự dưng có người đêm đến đi qua Hồ Tây trông thấy có ông Phật đứng bên cái chum uống rượu, say sưa bí tỉ rồi cưỡi mây lành bay mất, người ta mới cho xây một ngôi chùa nhỏ trước cổng làng một pho tượng Phật tay chống gậy, xiêu vẹo, nghiêng ngả. Một hôm ông Trạng Quỳnh vào làng mua rượu, thấy pho tượng khí thế trông khoái hoạt như vậy mới đề lên trên mình Phật bài thơ theo thể chữ sắc phong như sau:
Ông đứng chi mà đứng mãi đây?
Dập dềnh như tỉnh lại như say,
Vãi nào đã chuốc cho ông rượu?
Còn có cho vay một nậm đầy?
Từ đó, dân làng ai cũng gọi tượng này là Tượng Phật Say. Sau có người bán rượu ở Cao Bình là Lý Thông tính tình gian dối, thấy chum rượu trước cổng làng Thụy Chương bèn sai người em kết nghĩa là Thạch Sanh đem xe đến múc chở về, lạ thay đến đất Bát Tràng thì xe đổ vỡ cả, sau có người đào lấy thứ đất ấy đem về nặn được cái nồi thổi cơm ăn mãi mà chẳng vơi. Cũng từ ấy rượu trong cái chum sành trước cổng làng Thụy Chương tự dưng chua loét như dấm, không tài nào uống được nữa, có người đạo sĩ đi qua làng mới bảo ấy là do ông Phật Say nào đó sợ cái thói đời ô uế đã bỏ đi rồi, dân làng mới lũ lượt kéo vào chùa Bà Đanh khấn vái, trải qua ba năm thì trong làng có người phát nghệ, cất rượu mẻ nào cũng ngọt ngào cả, ai nấy nô nức học theo, trở thành nghề nức tiếng của làng lúc bấy giờ.
Sau người Pháp chiếm đóng Hà Nội, chiếm khu vực chùa Bà Đanh để lập trường Trung học bảo hộ (1907) - nay là trụ sở của trường trung học Chu Văn An, trong lễ động thổ đào được một một chum rượu lớn, hỏi ra mới biết là cái chum sành năm xưa trước cổng làng Thụy Chương, nay lấm lem bùn đất. Chỗ ấy đến bây giờ cứ lễ Tết, giao thừa vẫn có người nhìn thấy có người đội nón lá, tay chống gậy, xiêu vẹo, nghiêng ngả đi về, qua cổng làng Thụy Chương thì đứng lại thở dài hồi lâu rồi cưỡi mây lành bay đi mất. Người Hà Nội kháo nhau đó là Ông Phật Say.
Khuất Lão Động Chủ Nguyễn Hạnh.
