Ăn cơm với rau muống, ngày xưa bà xào với mỡ lợn để lâu trong chạn, khen khét. Đĩa rau nhỏ, mềm, bùi, có tỏi, ngon đến ngày hôm nay, khi mỗi lần đi qua Hàng Chuối, rồi khu D7 Tập thể Thành Công, bóng dáng bà không còn nữa.
Mẹ cũng xào rau muống, bát mỡ lợn mới, trắng và thơm. Đĩa rau xanh, hăng mùi tỏi, mằn mặn nỗi lo toan cho cả gia đình cái khó khăn của bữa ăn thời bao cấp. Cũng ngần ấy thứ, khi xào khan, khi dở xào dở nấu, ngon lắm nhưng mẹ vẫn lắc đầu, bảo nếu là rau xào và tàn quyển thì ngon nhất chỉ có tay bà làm.
Hương vị thời mở cửa mang dầu ăn vào bếp, món rau xào cọng to, tỏi đập nhiều, bàn tay thợ khéo sắp đều tăm tắp, từng cọng rau nằm trên đĩa như người lính đứng trong hàng. Nhìn đĩa rau ấy, không còn nỗi truân chuyên nữa, đôi mắt cười, câu chuyện cười, chén bát quây quần cũng thế cười theo. Bấy giờ mới quay vào tường, nhìn vào khoảng không nghiêm nghị, vẫn thấy đĩa rau xào ai đó để phần, nằm cạnh bát tóp mỡ ngày xưa.
Người Lạng Sơn xào rau, rau muống có khi cho gừng và rượu, thành ra mùi lạ hết sức, hăng hắc, cay cay, nồng nồng. Cái chảo to xào quèn quẹt, mang không khí của dân phương Bắc, thô sơ, bỗ bã, ấy mà nức cả gian củi to, sang cả nhà hàng xóm, để lát nữa sẽ có vài người đàn ông xách đèn bão theo cái mùi thơm ấy lần theo con đường núi, sang nhà, quây vào bàn rượu.
Ở với Tiến sĩ huyện Tào 曹縣, thấy người Sơn Đông không xào rau muống, đổ ra hổ lốn vào bếp đủ cả hoàng qua, oa cự, gọi là xanh hóa bữa ăn, trong khi mùi vị nồng nặc mùi tỏi ăm ắp trên đĩa đầy như chậu giặt, giữa lúc giờ nghỉ trưa công nhân cũng phải ra sân tập thể dục phòng chống cúm gia cầm. Bữa ăn Bắc phương của người Hoa, rau xào cũng tráng kiện như thế.
Chưa có con vợ nào lo lắng cho việc trong bếp, hễ hết giờ công chức lại len lỏi giữa các bà nội trợ, cảm giác su hào cà rốt sau mưa mới nõn như đá quý, nói lời mời về nhà, như ham muốn nghênh tiếp bên ánh lửa hồng, lăn trên chảo nóng sôi, đổ ra trên đĩa bữa ăn màu ngọc. Một trưa nghỉ phép lười biếng, nằm như mèo già không buồn nấu nướng gì cả, cầm đến đũa thấy đĩa rau xào của người Ô sin khó tả quá, không biết định nghĩa thế nào. Đành làm vài chén rượu suông rồi ngủ, chắc chiều phải tự vào bếp rồi.
Khuất Lão Động Chủ Nguyễn Hạnh (Hà Nội vẫn rét).
