VÔ VI TRONG PHẬT PHÁP
Để giúp người học dễ nắm lý Tứ Đế, Thánh điển chia các pháp làm hai loại: hữu vi & vô vi.
Khổ, Tập và Đạo thuộc hữu vi, vì chúng được tạo thành bởi các điều kiện (conditioned/compounded things).
Diệt đế thuộc vô vi, không do các điều kiện tạo thành (unconditioned/uncompounded things), nên không sinh không diệt. Nếu Diệt đế có sinh có diệt thì khi Niết-bàn diệt, chư Phật và A-la-hán sẽ “trở lại” Tam giới.
Chữ “vô vi” là từ Hán-Việt của 無 爲. Từ này được ngài Huyền Trang dùng trong Hán tạng để dịch chữ Phạn "asaṃskṛta" (cái không được hợp tạo, tức vô vi), trái nghĩa với "saṃskṛta" (cái được hợp tạo, tức hữu vi).
Triết học Lão-Trang cũng có dùng chữ “vô vi”, phát xuất từ thành ngữ “vô vi nhi vô bất vi”. Alan Watts dịch sang tiếng Anh trong The Way of Zen là “non-doing but nothing is not done” (không-làm nhưng không có gì không được làm). Vì thế, nghĩa của từ "vô vi" này chẳng liên quan gì đến chữ "vô vi" (asaṃskṛta) trong PG cả.
Người học cần nắm rõ điều này, vì có khi mình đang xiển dương triết học Lão-Trang mà cứ tưởng là đang "hoằng pháp".
Thầy Đạo Sinh PMT.
