FB: Đạo Sinh
Khi nhìn thấy 1 người bị người khác áp bức, bạn cảm thấy thương cho người bị áp bức; đồng thời thấy ghét, thậm chí có khi căm thù người áp bức.
Trong trường hợp này, thương & ghét đều là các cảm xúc, xuất phát từ vô minh. Nói "vô minh" là vì chúng đều là sản phẩm của ý thức nhị nguyên (dualistic consciousness) hay ý thức phân biệt. Vì nhận thức sai lầm như thế về cả 2 đối tượng nên 2 cảm xúc thương-ghét sinh khởi trong tâm bạn.
Ở đây có thể bạn sẽ lý luận: Không phải từ vô minh mà từ sự "nhìn thấy sự vật như nó là" (seeing it as it is) của tôi. Sự thật là có người bị áp bức và có người áp bức. Và tôi đã nhìn thấy đúng như thế.
Những gì bạn nói đều đúng với sự thật nhưng đó là sự thật quy ước (conventional truth), tức đúng với những gì được Tưởng (saṃjñā, perception, discrimination) của bạn và người khác nhận biết. Thế nhưng, xin lỗi bạn, trong Phật pháp không có cái "nhìn thấy sự vật như nó là" kiểu như thế. Muốn nhìn thấy thực tại đúng như nó đang xuất hiện, Phật pháp gọi là "như thực tri kiến, yathābhūta-jñāna-darśana" bạn phải nhìn bằng Tuệ chứ không phải bằng Tưởng.
Trong trường hợp trên, Tuệ sẽ cho bạn biết được sự thật là: Hai người đó được gọi là "người" nhưng thật ra chỉ là 2 chúng sinh. Hai chúng sinh đó thật ra chỉ là 2 tổ hợp của "năm uẩn". Năm uẩn là một trong các pháp có thuộc tính là "khổ đau", có nghĩa rằng cả người áp bức và bị áp bức đều đang khổ đau. Và cảnh giới mà cả 2 đang tồn tại trong đó là một "vũng bùn". Và trong vũng bùn đó cả 2 sẽ sinh ra, rồi chết đi, rồi lại sinh ra, ...không bao giờ dứt, trừ khi biết tu tập để thoát ra.
Chính từ sự nhìn thấy đúng như thực này mà đức Phật đã khuyên chúng ta, nhất là những người áp bức, hãy "chiến thắng bản thân vì đó là chiến thắng vĩ đại nhất". Và nếu là "người bị áp bức" thì các đại hành giả PG luôn luôn nhắc nhở chúng ta là "đừng có oán ghét kẻ thù, mà hãy rải tâm từ-bi" đến với họ. ...
