Châm cứu tiệp hiệu diễn ca

[tuhaibajai]

K 13 - MẠCH ĐỐC (Phần IV B/1)

Theo sách châm cứu ngày nay, mạch Đốc có 27 huyệt kể từ huyệt Trường cường đến huyệt Ngận giao. Đây tác giả giới thiệu 30 huyệt kể từ huyệt Ngận giao qua đầu xuống dọc sống lưng đến huyệt Trường cường. Trong đó có huyệt Ấn đường và huyệt Tiếp cốt (ngoài kinh) còn thêm huyệt Cùng cốt (trên huyệt Trường cường).

Các huyệt được nêu lên là: Ngận giao, Đoài đoan, Nhân trung, Tố liêu, Ấn đường, Thần đình, Thượng tinh, Tín hội, Tiền đính, Bách hội, Hậu đỉnh, Cường gian, Não hộ, Phong phủ, Á môn, Đại chùy, Đào đạo, Thân trụ, Thần đạo, Linh đài, Chí dương, Cân súc, Tích trung, Tiếp cốt, Huyền khu (xu), Mệnh môn, Dương quan, Yêu du, Cùng cốt, Trường cường.

[tuhaibajai]

[tuhaibajai]

[tuhaibajai]

[tuhaibajai]

K1 - KINH THỦ THÁI ÂM - PHẾ  (Phần IV C/1)

Về kinh Thái âm - Phế ở tay, sách này giới thiệu 9 huyệt kể từ huyệt Tỉnh ở tay đi vào, khác với sách Châm cứu đại thành kể từ trong ngực đi ra, với các huyệt Trung phủ, Vân môn mà ở đây không nêu lên. Trong số huyệt được nói ở mục C/1 phần IV: Thiếu thương, Ngư tế, Thái uyên, Kinh cừ, Liệt khuyết, Khổng tối, Xích trạch, Hiệp bạch, Thiên phủ, tác giả đã dùng hai huyệt sau đây:

[tuhaibajai]

K2 - KINH THỦ DƯƠNG MINH - ĐẠI TRÀNG (IV C/2)

Bài ca đã giới thiệu 15 huyệt của kinh Dương minh - Đại tràng ở tây: Thương dương, Nhị giản, Tâm giản, Dương khê, Thiên lịch, Ôn lưu, Hạ liêm, Thwowngjlieem, Thủ tâm lý Khúc trì, rửu liêu, Ngũ lý,Tý như, Kiên ngừng Cự cốt. Huyệt Hợp cốc đã được chỉ dẫn ở phần II mục 6, còn bốn huyệt không nêu lên là Thiên đình, Phù đột, Hòa liêu,Nghinh hương.

[tuhaibajai]

K9 - KINH THỦ QUYẾT ÂM TÂM - BÀO (IV C/3)

Tác phẩm trình bày các huyệt của kinh này kể từ ngoài tay đi vào: Trung xung, Lao cung, Đại lăng, Nội quan, Giản sử, Khích môn, Khúc trạch, Thiên tuyền, cộng 8 huyệt, mà không nêu lên huyệt Thiên trì ở ngực vú.

[tuhaibajai]

K10 - KINH THỦ THIẾU DƯƠNG - TAM TIÊU (IV C/4)

Kinh Thiếu dương - Tam tiêu ở tay gồm 23 huyệt. Mục này nêu lên 11 huyệt: Quan xung, Dịch môn, Trung chữ, Dương trì, Ngoại quan, Chi câu, Hội tông, Tam dương lạc, Tứ độc, Thiên tỉnh, Thanh lãnh uyên, 2 huyệt Ế phong và Nhĩ môn đã được giới thiệu ở phần II mục 20, còn 10 huyệt không nêu lên là: Tiêu lạc, Nhu hội, Kiên liêu, Thiên dũ, Chế mạch, Lư tức, Giác tôn, Hòa liêu, Ty trúc không.

[tuhaibajai]

K5 - KINH THỦ THIẾU ÂM - TÂM (IV C/5)

Kinh Thiếu âm - Tâm ở tay có 9 huyệt, được trình bày ở đây kể từ huyệt Tỉnh đi vào: Thiếu xung, Thiên phủ, Thần môn, Âm khích, Thông lý, Linh đạo, Thiếu hải, Thanh linh, Cực tuyền.

[tuhaibajai]

K6 - KINH THỦ THÁI DƯƠNG - TIỂU TRÀNG (IV C/6)

Kinh này có 19 huyệt, tài liệu này giới thiệu 8 huyệt: Thiếu trạch, Tiền cốc, Hậu khê, Uyển cốt, Dương cốc, Dưỡng lão, Chi chính, Tiểu hải,. Ngoài huyệt Thính cũng được dùng ở mục 20 phần II, còn 10 huyệt sau đây: Kiên trinh, Nhu du, Thiên tông, Bỉnh phong, Khúc viên, Kiên ngoại du, Thiên song, Thiên dung, Quyền liêu.

[tuhaibajai]

K4 - KINH TÚC THÁI ÂM - TỲ (Phần IV D/7)

Kinh Thái âm - Tỳ ở chân gồm 21 huyệt, bài ca ở mục D/7 đã diễn giải 11 huyệt: Ẩn bạch, Đại đô, Thái bạch, Công tôn, Thương khâu, Tam âm giao, Lậu cốc, Địa cơ, Âm lăng tuyền, Huyết hải, Cơ môn. Mục B4 đã chỉ dẫn các huyệt ở bụng  là Phúc ai, Đại hoành, Phúc kết, Phủ xá, Xung môn,  (câu 2584 - 2600), còn các huyệt không nêu lên là Thực đậu, Thiên khê, Hung hương, Chu vinh, Đại bao.

[tuhaibajai]

K12 - KINH TÚC QUYẾT ÂM - CAN (IV D/8)

Kinh Quyết âm - Can ở chân gồm 14 huyệt. Bài ca ở mục này giới thiệu 11 huyệt: Đại đôn, Hành gian, Thái xung, Trung phong, Lãi câu, Trung đô, Tất quan, Khúc tuyền, Âm bao, Ngũ lý, Âm liêm. Mục B/4 ở trên đã chỉ dẫn 2 huyệt Chương môn, và Kỳ môn ở vùng hông bụng, còn huyệt Cấp mạch không được nêu lên.

[tuhaibajai]

K3 - KINH TÚC DƯƠNG MINH - VỊ (IV D/9)

Kinh Dương minh - Vị ở chân có 45 huyệt, đã được chỉ dẫn:

- Ở phần IV mục B/4 (câu 2554 - 2577) 12 huyệt ở vùng bụng là Bất dung, Thừa mãn, Lương môn, Qnan môn, Thái ất, Hoạt nhục môn, Thiên xu, Ngoại lăng, Đại cự, Thủy đạo, Quy lai, Khí xung.

- Ở bài ca mục D/9 này 15 huyệt kể từ dưới chân đi lên (khác với Châm cứu đại thành và các sách châm cứu ngày nay): Lệ đoài, Nội đình, Hãm cốc, Xung dương, Giải khê, Phong long, Hạ liêm (Hạ cự hư), Điều khẩu, Thượng liêm (Thượng cự hư), Túc tam lý, Độc tỵ, Lương khâu, Âm thị, Phục thỏ, Bễ quan, Trong số huyệt còn lại, 5 huyệt: Nhũ căn, Nhân nghinh, Giáp xa, Đại nghinh, Địa thương, đã được dùng ở phần II và phần III, 13 huyệt không được nêu lên là Thừa khấp, Tứ bạch, Cự liêu, Hạ quan, Đầu duy, Khí xá, Khuyết bồn, Khí hộ, Khố phòng, Ốc ế, Ưng song, Nhũ trung, Âm thị.

[tuhaibajai]

K8 - KINH TÚC THIẾU ÂM - THẬN (IV D/10)

Kinh này có 27 huyệt. Bài ca nói 20 huyệt mà chỉ nêu lên 7 huyệt: Dũng tuyền, Nhiên cốc, Thái khê, Đại chung, Thủy tuyền, Chiếu hải, Phục lưu. Đời sau phụ thêm bằng chữ Hán 3 huyệt: Giao tín, Trúc tân, Âm cốc, 17 huyệt: Du phủ, Quắc trung, Thần tàng, Linh khư, Thần phong, Bộ lang, U môn, Thông cốc, Âm đô, Thạch quan, Thương khúc, Hoang du,Trung chú, Tứ mãn, Khí huyệt, Đại hách, Hoành cốt, ở vùng ngực bụng đã đều được chỉ dẫn ở mục B/4 nói trên.

[tuhaibajai]

K11 - KINH TÚC THIẾU DƯƠNG - ĐỞM (IV D/11)

Bài ca nôm giới thiệu từ dưới chân đi lên các huyệt: Khiếu âm, Hiệp khê, Địa ngũ hội, Túc lâm khấp, Khâu khư, Huyền chung (Tuyệt cốt), Dương phụ, Quang minh, Và người đời sau phụ thêm bằng chữ hán các huyệt Ngoại khâu, Dương giao, Dương lăng tuyền, Dương quan, Trung độc, Phong thị, Hoàn khiêu; cộng 15 huyệt. Kinh này có 44 huyệt (câu ca 3001 chỉ nói 28 huyệt). Mục B/4 phần IV trên đây đã chỉ dẫn 6 huyệt ở bụng hông là Nhật nguyệt, Kinh môn, Đới mạch, Ngũ xu, Duy đạo, Cự liêu. Còn 23 huyệt không được nêu lên là Đồng tử liêu, Thính hội, Thượng quan, Hàm yếm, Huyền lư, Huyền ly, Khúc tân, Suất cốc, Thiên xung, Phù bạch, Khiếu âm, Hoàn cốt, Bản thần, Dương bạch, Lâm khấp, Mục song, Chính dinh, Thừa linh, Não không, Phong trì, Kiên tỉnh, Uyên dịch, Triếp cân.