Các tên khác: Hầu thai, Hồ di, Xuyên đỗ ngư, Khí bào ngư, Sâm ngư, Cá nóc, Cá cóc.

 

Vị cam, khí ôn có độc. Có tính bổ hư trừ thấp khí, làm cho khoan khoái lưng đùi, lại trị được bệnh trĩ, sát được các vi trùng. Giống này ta thường gọi là cá cóc, ở các sông đều có, hồ lớn lắm khi cũng có. Hình nó như con nòng nọc dài độ một thước, không có vẩy, không có go, không có mật, trên lưng sắc xanh nhợt mà có tia vàng, dưới bụng sắc trắng bạch. Hễ có vật gì đụng phải là bụng nó phềnh lên như quả cầu mà nổi lên mặt nước, cho nên người ta hay hớt được.

 

Thịt Hà đồn rất ngon, người ta hay ăn, nhưng vì có nhiều chất độc, lắm người ăn phải mà chết, có khi một con cá mà cả nhà cùng ăn thì chết cả nhà. Ấy là bởi không biết cách nấu hoặc lỡ dùng phải vật gì kị nhau với nó.

 

Trần Tăng khí nói rằng: "Giống Hà đồn nào sinh ở bể thì độc nhất, rồi đến giống sinh ở sông, khi nấu không nên để sát đáy nồi, phải dùng dây mà treo".

 

Lý Thời Chân nói rằng: "Thịt Hà đồn kị có tro than bắn vào, lại phản nhau với Kinh giới, Cúc hoa, Cát cánh, Cam thảo, Phụ tử, Ô đầu mà sợ Cảm lãm (trám), Cam giá (mía), Lô căn (rễ lau), phấn chấp (nước phân). Nấu vị Hà đồn nên dùng những vị Địch duẩn (măng cây sậy), Lâu cao (?), Thốc thái (?).

 

Trứng Hà đồn lại càng độc lắm, hễ ăn phải thì tự nhiên mê mẩn li bì rồi chết, phải lập tức dùng Chí bão đan mà cứu, hoặc dùng Trám trắng (Trám đen cũng được) nấu nước hay là Long não ngâm nước cho uống cũng có thể giải được. Một cách nữa dùng Hòe hoa sao qua và Yên chi (son bôi mặt) hai vị bằng nhau, giã nát hòa nước mà đổ vào miệng cũng tỉnh.

 

Gan Hà đồn cũng độc như trứng hà đồn, chạm vào lưỡi thì lưỡi nát, ăn vào bụng thì ruột nát, chỉ có nước trám hoặc rễ lau giã nhỏ vắt lấy nước đổ vào may ra giải được.

 

Lý Thời Chân lại nói: "Người Ngô thường nói: Máu Hà đồn rất độc, mỡ nó làm cho tê lưỡi, trứng và con nó làm cho bụng chướng, mắt nó làm cho mắt hoa. Vì vậy tục ngữ có câu: Bỏ mạng mà ăn cá cóc".

 

Vị này trong thuốc ít dùng, vì nhiều người ăn nó mà chết nên chép ra để ai nấy đều biết cái độc của nó mà tránh.

Phụ phương chữa chốc ghẻ có cái hoặc sâu quảng: Trứng cá cóc, con rết đốt cháy, trộn với dầu ta mà bôi vào.