Kinh Dịch là bộ sách kinh điển rất lâu đời của người Trung Hoa mà đến nay người ta vẫn chưa biết rõ nguồn gốc, tuy đã có truyền thuyết là nó có nguồn từ các dân tộc Bách Việt vào thời các vị vua thời Thần nông. Nó là một hệ thống tư tưởng triết học của người Trung Hoa cổ đại. Tư tưởng triết học cơ bản dựa trên cơ sở của sự cân bằng thông qua sự đối kháng và thay đổi. Ban đầu, Kinh Dịch được coi là một hệ thống để bói toán, nhưng sau đó được phát triển theo bởi các nhà triết học Trung Hoa. Cho tới nay, Kinh dịch đã được bổ sung các nội dung nhằm diễn giải ý nghĩa cũng như truyền đạt các tư tưởng triết học cổ Trung Hoa và được coi là một tinh hoa của cổ học Trung hoa, nó được vận dụng vào rất nhiều lĩnh vực của cuộc sống như thiên văn, địa lý, quân sự, nhân mệnh v.v.

DIỄN GIẢI

 Các biểu tượng của Kinh Dịch là nằm trong tập hợp của 64 tổ hợp của các đường trừu tượng gọi là quẻ. Mỗi quẻ bao gồm 6 hào được biểu diễn dưới dạng các đoạn thẳng nằm ngang; mỗi hào này có thể là Dương (đường liền nét) hay Âm (đường đứt nét bao gồm hai đoạn thẳng cách nhau một khe nhỏ). Với sáu đoạn thẳng này được đặt lên nhau từ dưới lên trên trong mỗi quẻ suy ra có 26 hay 64 tổ hợp của hào và như vậy có 64 quẻ.

Mỗi quẻ được cho là tổ hợp của hai tập hợp con, mỗi tập con gồm ba đường gọi là quái. Như vậy có 23 hay 8 quái khác nhau.

Mỗi quẻ đại diện cho một trạng thái, tiến trình hay sự thay đổi có thể xảy ra. Khi quẻ được gieo bằng một trong những phương thức của bói toán bằng Kinh Dịch thì mỗi một đường (hào) có thể là tĩnh hoặc động. Hào động có thể có sự thay đổi từ Âm sang Dương hay ngược lại để tạo thành một quẻ khác, việc giải nghĩa của quẻ được gieo ban đầu dựa trên sự cân nhắc và xem xét các thay đổi đó.

Các phương pháp truyền thống để gieo quẻ sử dụng số ngẫu nhiên để sinh ra quẻ, vì thế 64 quẻ này là không đồng nhất xét về xác suất.

Có một số hình thức khác nhau sắp xếp quái và quẻ. Bát quái là sự sắp xếp của các quái, thông thường là trên gương hoặc đĩa. Truyền thuyết cho rằng Phục Hi đã tìm thấy bát quái được viết trên mai rùa (Hà Đồ). Kiểu sắp xếp tám quái dựa trên suy diễn này gọi là Tiên thiên bát quái.

Sự sắp xếp của vua Văn Vương được gọi là Hậu thiên bát quái. (Lạc Thư)

Vạch liền là Dương, được coi là thành phần sáng tạo, tích cực. Vạch đứt là Âm, là thành phần tiếp thụ, thụ động. Mỗi một vạch (liền hoặc đứt) là một hào. Các thành phần này được biểu diễn trong một biểu tượng hình tròn chung, được biết đến như Thái Cực đồ, nhưng nói chung người ta gọi tắt là đồ Âm-Dương, miêu tả quan hệ giữa hai trạng thái của mọi thay đổi, chuyển dịch: khi Dương đạt tới cực đỉnh thì Âm bắt đầu phát sinh và ngược lại. Thái Cực đồ cũng là nguyên lý phát sinh Âm-Dương.

Vô Cực sinh Thái Cực
Thái Cực sinh Lưỡng Nghi
Lưỡng Nghi sinh Tứ tượng
Tứ Tượng sinh Bát Quái
Bát Quái biến hóa ra vô cùng.

Trong đó:

Vô Cực tương đương trong Lão giáo là Vô Vi - có thể coi là hư vô; không có gì thuộc về vật chất, có thể tạm coi như trạng thái trước khi xảy ra vụ nổ lớn Big Bang trong khoa học phương Tây chăng?

Thái Cực có thể tạm coi như trạng thái tại thời điểm xảy ra vụ nổ lớn Big Bang trong khoa học phương Tây.

Lưỡng Nghi là hai thành phần Âm và Dương.

Tứ Tượng là Thái Dương, Thiếu Dương, Thái Âm, Thiếu Âm.

Trong danh sách sau, quái và quẻ được biểu diễn bằng cách sử dụng các quy ước thông thường trong soạn thảo văn bản theo chiều ngang từ trái qua phải, với ký hiệu '|' cho Dương và ':' cho Âm. Lưu ý rằng, biểu diễn trong thực tế của quái và quẻ là các đường theo chiều đứng từ thấp lên cao (có nghĩa là để hình dung ra quái hay quẻ trong thực tế, ta cần phải quay đoạn văn bản biểu diễn chúng ngược chiều kim đồng hồ một góc 90°). 

 BÁT QUÁI

BIỂU ĐỒ QUẺ

64 QUẺ

Các quẻ từ số 01 đến số 30 được gọi là Thượng Kinh, bắt đầu với hai quẻ Càn (trời), Khôn (đất) nên phần này đôi khi gọi là "đạo của Trời Đất".

Các quẻ từ số 31 đến số 64 được gọi là Hạ Kinh, bắt đầu với hai quẻ Hàm (tình yêu), Hằng (vợ chồng) nên phần này đôi khi gọi là "đạo của vợ chồng".

1. |||||| Thuần Càn (乾 qián)
2.  :::::: Thuần Khôn (坤 kūn)
3. |:::|: Thủy Lôi Truân (屯 chún)
4.  :|:::| Sơn Thủy Mông (蒙 méng)
5. |||:|: Thủy Thiên Nhu (需 xū)
6.  :|:||| Thiên Thủy Tụng (訟 sòng)
7.  :|:::: Địa Thủy Sư (師 shī)
8.  ::::|: Thủy Địa Tỷ (比 bǐ)
9. |||:|| Phong Thiên Tiểu Súc (小畜 xiǎo chù)
10. ||:||| Thiên Trạch Lý (履 lǚ)
11. |||::: Địa Thiên Thái (泰 tài)
12.  :::||| Thiên Địa Bĩ (否 pǐ)
13. |:|||| Thiên Hỏa Đồng Nhân (同人 tóng rén)
14. ||||:| Hỏa Thiên Đại Hữu (大有 dà yǒu)
15.  ::|::: Địa Sơn Khiêm (謙 qiān)
16.  :::|:: Lôi Địa Dự (豫 yù)
17. |::||: Trạch Lôi Tùy (隨 suí)
18.  :||::| Sơn Phong Cổ (蠱 gǔ)
19. ||:::: Địa Trạch Lâm (臨 lín)
20.  ::::|| Phong Địa Quan (觀 guān)
21. |::|:| Hỏa Lôi Phệ Hạp (噬嗑 shì kè)
22. |:|::| Sơn Hỏa Bí (賁 bì)
23.  :::::| Sơn Địa Bác (剝 bō)
24. |::::: Địa Lôi Phục (復 fù)
25. |::||| Thiên Lôi Vô Vọng (無妄 wú wàng)
26. |||::| Sơn Thiên Đại Súc (大畜 dà chù)
27. |::::| Sơn Lôi Di (頤 yí)
28.  :||||: Trạch Phong Đại Quá (大過 dà guò)
29.  :|::|: Thuần Khảm (坎 kǎn)
30. |:||:| Thuần Ly (離 lí)
31.  ::|||: Trạch Sơn Hàm (咸 xián)
32.  :|||:: Lôi Phong Hằng (恆 héng)
33.  ::|||| Thiên Sơn Độn (遯 dùn)
34. ||||:: Lôi Thiên Đại Tráng (大壯 dà zhuàng)
35.  :::|:| Hỏa Địa Tấn (晉 jìn)
36. |:|::: Địa Hỏa Minh Di (明夷 míng yí)
37. |:|:|| Phong Hỏa Gia Nhân (家人 jiā rén)
38. ||:|:| Hỏa Trạch Khuê (睽 kuí)
39.  ::|:|: Thủy Sơn Kiển (蹇 jiǎn)
40.  :|:|:: Lôi Thủy Giải (解 xiè)
41. ||:::| Sơn Trạch Tổn (損 sǔn)
42. |:::|| Phong Lôi Ích (益 yì)
43. |||||: Trạch Thiên Quải (夬 guài)
44.  :||||| Thiên Phong Cấu (姤 gòu)
45.  :::||: Trạch Địa Tụy (萃 cuì)
46.  :||::: Địa Phong Thăng (升 shēng)
47.  :|:||: Trạch Thủy Khốn (困 kùn)
48.  :||:|: Thủy Phong Tỉnh (井 jǐng)
49. |:|||: Trạch Hỏa Cách (革 gé)
50.  :|||:| Hỏa Phong Đỉnh (鼎 dǐng)
51. |::|:: Thuần Chấn (震 zhèn)
52.  ::|::| Thuần Cấn (艮 gèn)
53.  ::|:|| Phong Sơn Tiệm (漸 jiàn)
54. ||:|:: Lôi Trạch Quy Muội (歸妹 guī mèi)
55. |:||:: Lôi Hỏa Phong (豐 fēng)
56.  ::||:| Hỏa Sơn Lữ (旅 lǚ)
57.  :||:|| Thuần Tốn (巽 xùn)
58. ||:||: Thuần Đoài (兌 duì)
59.  :|::|| Phong Thủy Hoán (渙 huàn)
60. ||::|: Thủy Trạch Tiết (節 jié)
61. ||::|| Phong Trạch Trung Phu (中孚 zhōng fú)
62.  ::||:: Lôi Sơn Tiểu Quá  (小過 xiǎo guò)
63. |:|:|: Thủy Hỏa Ký Tế (既濟 jì jì)
64.  :|:|:| Hỏa Thủy Vị Tế (未濟 wèi jì)

Nguyễn Hạnh (Sưu tầm)

Tin liên quan

• MỘT VÀI Ý KIẾN VỀ TÌNH DỤC & HÀNH VI GIAO HỢP CỦA CON NGƯỜI
• NÔNG CỔ MÍN ĐÀM
• Phép nấu rượu của người Phiên
• 1. TÌNH DỤC HỌC - MỘT NGÀNH KHOA HỌC TRẺ
• ALA

Các bài mới:

• Milarepa ca tụng lửa Tam muội ( 22/12/2020 )
• Sự tương đối trong Y học phương đông ( 07/10/2019 )
• Thần chú của Đại bi tâm ( 29/09/2019 )
• Thần chú Kim cang thượng sư ( 29/09/2019 )
• Xa tiền tử - Hột mã đề ( 11/08/2022 )

Các bài đã đăng:

• HÀNG ĐẬU ( 12/02/2008 )
• NHỚ RỪNG - MỘT BÀI THƠ SÁNG TÁC NĂM TÝ ( 12/02/2008 )
• VỀ MỘT DỮ LIỆU TRÊN VĂN BIA CHÙA CHUÔNG (HƯNG YÊN) ( 12/02/2008 )
• DANH SÁCH CÁC VỊ ĐẠI KHOA HƯNG YÊN ( 12/02/2008 )
• TÔ HIỆU - DANH NHÂN TUỔI TÝ ĐẤT HƯNG YÊN ( 12/02/2008 )
• KHOÁI CHÂU ( 12/02/2008 )
• CHÙA CHUÔNG ( 12/02/2008 )
• TẢN MẠN VỀ CHUỘT ( 12/02/2008 )
• TỤC HÓA VÀNG ( 10/02/2008 )
• THỊT CHUỘT ( 10/02/2008 )