Nghiên cứu thơ ca chữ Hán nói chung, người đời sau thỉnh thoảng gặp phải nhiều bài thơ với những kiểu chơi chữ lạ lẫm.
Một lần đến thăm Nam Ninh (Trung Quốc), tôi có dịp may được làm quen với anh Thẩm Quốc Cường, một hướng dẫn viên du lịch. Qua câu chuyện, biết tôi quan tâm đến thú chơi chữ trong thi ca, anh chép cho tôi bài thơ sau:
機時得到桃源洞
忘鐘鼓響停始彼
盡聞會佳期覺仙
作惟女牛底星人
而靜織郎彈斗下
機詩賦又琴移象
觀道歸冠黃少棋
Phiên âm:
Ky thời đắc đáo Đào Nguyên động
Vong chung cổ hưởng đình thuỷ bỉ
Tận văn hội giai kỳ giác tiên
Tác duy nữ ngưu để tinh nhân
Nhi tĩnh chức lang đàn đẩu hạ
Ky thi phú hựu cầm di tượng
Quán đạo quy quan hoàng thiểu kỳ.
Anh cho biết đây là một bài thơ chơi chữ hiện vẫn còn trên một bia đá bên cầu Ngộ Tiên ở huyện Đào Nguyên (Hồ Nam, Trung Quốc). Chưa kịp hỏi thêm, tôi đã được anh giải thích, muốn đọc bài thơ này trước hết cần xác định vị trí của hai danh từ riêng (Tên người) trong bài rồi đọc lần theo qui ước hình xoắn ốc (Từ trong ra ngoài) và kết thúc ở chữ kỳ 棋.
Một thời gian sau, bắt đầu mày mò tìm cách đọc theo sự giải thích của Thẩm Quốc Cường, xác định được hai danh từ riêng của bài thơ là Ngưu Lang và Chức Nữ ( Đọc theo hình xoắn ốc), tôi vẫn không đọc được bài thơ. Nhiều ngày quan sát kỹ, tôi mới vỡ lẽ ra một điều khác là, muốn đọc thành một bài thơ Thất ngôn Bát cú Đường luật, thì phải lấy nửa chữ trong chữ cuối cùng của một câu trước, đọc thành chữ đầu tiên của câu kế tiếp.
Ví dụ đọc câu đầu 牛郎織女會佳期 Ngưu lang Chức nữ hội giai kỳ, thì phải lấy nửa chữ sau của chữ kỳ là chữ Nguyệt 月để đọc thêm vào câu tiếp theo: Nguyệt để đàn cầm hựu phú thi 月底彈琴又賦詩.
Theo cách này, chúng ta sẽ có bài thơ sau:
牛郎織女會佳期
月底彈琴又賦詩
寺靜惟聞鼓鐘響
音停始覺星斗移
多少黃冠歸道觀
見機而作盡忘機
幾時得=到桃源洞\
同彼仙人下象棋
Phiên âm:
Ngưu lang Chức nữ hội giai kỳ
Nguyệt để đàn cầm hựu phú thi
Tự tĩnh duy văn cổ chung hưởng
Âm đình thuỷ giác tinh đẩu di
Đa thiểu hoàng quan qui đạo quán
Kiến ky nhi tác tận vong ky
Kỷ thời đắc đáo Đào Nguyên động
Động bỉ tiên nhân hạ tượng kỳ.
Dịch thơ:
Ngưu lang Chức nữ vui ngày đẹp
Bóng nguyệt đàn ca vịnh phú thơ
Đêm lặng nghe hồi chuông giục trống
Âm thanh lảng bảng giữa sao mờ
Về nơi Đạo quán bao người đó
Thời đến thì thưa hết lặng tờ
Động ấy Đào Nguyên khi hẹn đến
Cùng tiên sẽ đấu mấy ván cờ.
(Theo Chơi chữ Hán Nôm-Nguyễn Phước Hải Trung)
Tin liên quan
Các bài mới:
Các bài đã đăng:
|
Tản mạn 
