Đại quan dục tôi lập phương, tôi nghĩ lấy đại tễ Bát vị hoàn làm thang, giảm Đan bì, Trạch tả, gia Mạch môn, Ngũ vị, Ngưu tất pha nước Sâm vào cho uống. Họ Lâm thấy vậy lắc đầu nói: "Nhất thiết không nên bởi vì xưa nay Phu nhân bản thục thiên về âm nhiều hơn không ưa Thục đia, nếu uống vào thì đầy trướng ngay". Tôi nói: "Tiên sinh muốn chủ về phương nào?". Họ Lâm nói: "Cấp thì chữa ngọn trước, nên uống bài Trung mãn phân tiêu", tôi nói: "Chút khí mỏng manh, cần phải giữ vững lại, còn sợ không kịp, làm sao lại còn tiêu khí đi? Tôi lập phương này là chữa mạch, chớ không chữa bệnh". Họ Lâm lại nói: "Không dùng bài ấy thì dùng bài Hương sa lục quân thang". Tôi nói: "Nhân sâm cùng dùng với Trần bì thì lại giúp cho việc tiết mất nguyên khí, phàm những phương thuốc chữa bệnh nguy cấp, người xưa không dám để hai vị này đồng đội với nhau, vả lại Bán hạ tính hoạt, Sa nhân cay thơm, cũng không phải là thuốc cố bản". Lúc đó bản quan thấy hai bên tranh luận lung tung liền hỏi, họ Lâm nói rằng: "Tôi từ trước đến nay, vẫn điều thuốc cho Phu nhân đã lâu, nếu uống Thục địa vào thì bĩ đầy ngay". Tôi nói: "Thấy chứng này thì lập phương này, mới là thuốc đối chứng". Đại quan lại hỏi tôi rằng: "Phu nhân vốn không ưa Thục địa trệ ta vẫn biết rồi, đang bĩ đầy thế này mà lại cho uống, chẳng là tai vạ mau ư? Ông nên lựa phương khác, nếu không thể được thì bớt đi một nửa". Tôi nói: "Bài Bát vị dùng Thục địa làm quân, là trọng ở chân âm, bổ thủy để phối hỏa, tư âm để dưỡng dương, để cho huyền thủy đầy đủ mà tinh huyết vượng, tráng hỏa về chỗ cũ lại thành thiếu hỏa, nay bệnh đương thủy suy hỏa bốc, giảm Thục địa thì quân chủ yếu lấy chi mà điều khiển được các vị khác, như thế thì chỉ có tiếng là Bát vị, mà không có thực chất Bát vị". Nhưng đại quan vẫn hàm hồ rồi bị họ Lâm ngăn cản, vả lại người bên cạnh cũng cười là bệnh nhiệt mà dùng thuốc nhiệt. Đại quan không quả quyết được, tôi biết không sao được, liền rút lui. Khi ra đến cổng dinh, gặp quan Tả bích (là cháu họ đại quan, cũng biết thuốc), tôi nói với ông ấy rằng: "Bệnh phu nhân nguy cấp, chỉ vì họ Lâm ngăn cản, tôi đã 2, 3 lần phân tích mà Đại quan không nghe. Họ Lâm tuy học rộng, nhưng không nắm vững chủ yếu, ứng dụng ở lúc bình thường thì được, chớ ứng dụng ở chỗ nguy cấp thì không đủ tài chuyển bát". Quan Tả bích bảo tôi rằng: "Mời ông trở lại, để tôi hết sức phân tách phải chăng, họa xong được việc?". Tôi ngẫm nghĩ rằng: "Làm thầy thuốc là cốt để cứu sống người ta, mắt đã trông thấy cái lầm, nếu e dè không nói cho khẩn thiết thì tất mình phải chịu cái lỗi ngầm đó". Tôi trở lại, đại quan lại hỏi, tôi lại trả lời như cũ, không có một lời thay đổi, và tiếng nói sắc mặt nghiêm nghị hơn, quan Tả bích cũng hết sức khuyên bảo, đại quan mới miễn cưỡng nghe. Tôi được lệnh, liền chế ngay phương thuốc trước, tự mình đi coi việc sắc thuốc, quả cho uống một thang thì mồ hôi chỉ, vật vã yên, cơn nóng lui hết, tinh thần tỉnh táo, muốn ăn, nhưng hơi còn suyễn ngược.
Tôi nói: "Đó là khí chưa về được chỗ cũ", lại chế Sinh mạch cho uống thay nước chè. Vài thang sau ăn uống tiến dần, chữa hơn một tuần, các chứng khỏi hết, khí sắc hơn trước, lúc đó đại quan rất lấy làm cám ơn. Từ đó mới biết tôi hiểu chút y lý, về sau mỗi khi có việc, tuy vẫn dùng họ Lâm, nhưng việc can hệ thì lại tìm tôi. Cách chữa ở y án này, nếu là người không hiểu thì đều cho rằng cái tà ngoại cảm, và cái tích nội thương kia là cái thực thuộc hữu hình, mà không biết xét tới cái hư thuộc vô hình. Nội kinh có câu: "Người ta ngoài 40 tuổi trở lên thì âm khí đã suy kém một nửa", huống là cụ già 70 tuổi, chân dương, chân âm của tiên thiên, chẳng hư quá rồi ư? Nội kinh nói: "Tà lấn vào được là do chính khí hư rồi, nếu không chữa hư thì chữa cái gì?". Như vậy là tà khí thực là chính khí hư, cần phải chữa ngay từ gốc, gốc đã vững thì ta không chữa cũng tự hết. Thật thế, chân âm, chân dương là yếu lĩnh của các bệnh, là căn bản của sự sống.
Các bài mới:
Các bài đã đăng:
|
Bài viết 
