Bệnh ngoài da

[tuhaibajai]

Viêm da mùa hạ - Bài 7

Do ngoại cảm, thử nhiệt, lại bị phong tà uất ở da dẻ gây ra.

Điểm cần kiểm tra để chuẩn đoán

1 - Thường thấy ở người lớn, bệnh phát vào mùa Hạ.

2 - Ưa phát ở cạnh duỗi của tứ chi, thường hiện rõ tính đối xứng, nghiêm trọng thì có thể bò vươn ra đến nơi vùng khác.

3 - Trước hết là da dẻ ẩm hồng, theo đó là phát ra gồ chẩn nhỏ thành mảng, tự thấy ngứa dữ dội, gãi vỡ không thấm nước ra, có thể hình thành mụn máu. Đến mùa thu đã mát thì chẩn da tự mất đi.

4 - Nghiêm trọng thì có chứng phiền thao, ngực buồn bằn, ngại ăn, giấc ngủ không yên, nước tiểu đỏ, ít.

Phương pháp trị liệu

1 - Biện chứng thí trị

Phép trị: Thanh thử tán phong.

Phương thuốc đưa ra làm ví dụ:

Bạc hà diệp 2 đồng cân, Thanh cao 3 đồng cân, ngưu bàng tử 3 đồng cân, thiền y 1,5 đồng cân, Lục nhất tán 5 đồng cân, Sinh thạch cao 1 lạng, Tri mẫu 3 đồng cân, Địa phu tử 3 đồng cân.

2 - Thuốc chễ sắn:

Phòng phong thông thánh hoàn, mỗi lần uống 2 đồng cân, ngày 2 lần uống.

3 - Xử lý cục bộ

Ước chừng mà sử dụng phấn chỉ dạng phác, tễ đắp giải độc, tễ rửa dứt ngứa.

Ghi chú phương thuốc

1 - Lục nhất tán (xem ghi ở bài 6).

2 - Phấn chỉ dạng phác (xem ghi chú ở bài 6).

3 - Tễ đắp giải độc (xem ghi chú ở bài 6).

4 - Tễ rửa dứt ngứa: Hoàng bá, Thương truật, Kinh giới, mỗi thứ 2 đồng cân, Xà sàng tử 3 đồng cân, phòng phong 2,5 đồng cân, Minh phàn 1 đồng cân.

Nghiền chung nhỏ mịn.

Lượng thuốc trên là một lần, dùng nước đun hoặc đổ nước sôi vào ngâm, bỏ bã đổ vào trong chậu , nhân lúc nóng mà xông rửa.

[tuhaibajai]

Thấp chẩn ở trẻ sơ sinh - Bài 12

Thấp chẩn ở trẻ sơ sinh, dân gian gọi là "nãi tiên" (lở sữa). Có thể phân làm hai loại khô và thấp.

Điểm cần kiểm tra để chuẩn đoán

 1. Ưa phát ở thời gian trẻ mới sinh còn bú sữa, thường thì đến trên dưới 2 tuổi sẽ tự khỏi, cũng có trẻ gần đến tuổi nhi đồng mà không khỏi.

2. Thường phát ở mặt, theo đó là hướng về đầu, trán, cổ, vai, bò vươn ra rộng hơn, cũng có thể phát rộng khắp toàn thân.

 3. Chẩn ở da thường biểu hiện là cấp tính hoặc á cấp tính, ngứa gãi dữ dội. Lở sữa khô, thì ở trên da ẩm hồng, có rải rác hoặc dày kín chẩn gồ, gãi ở đó thì có mạt vảy, rất ít rữa nát. Lở sữa thấp thì da hồng đỏ sẫm, chẩn gồ bọc nước, rữa nát thấm nước ra, sẹo vàng góp giầy lên.

Phương pháp trị liệu

1. Biện chứng thí trị

- Phép chữa: Sơ phong, thanh nhiệt, lợi thấp.

 - Phương thuốc đưa ra làm ví dụ: Tiêu phong đạo xích thang gia giảm.

 Ngưu bàng tử 1,5 đồng cân, Bạc hà diệp 8 phân, Ngân hoa 3 đồng cân, Hoàng liên 5 phân, Sinh địa 3 đồng cân, Xích phục linh 3 đồng cân, Bạch tiển bì 1,5 đồng cân, Mộc thông 8 phân, đăng tâm 1 bó.

Gia giảm: Lở sữa thấp thì bỏ bạc hà, thêm xa tiền tử 1,5 đồng cân, thương truật 1 đồng cân.

 Xử lý cục bộ.

 Lở sữa thấp: Dùng Thanh đại tán, Hoàng linh đan.

 Lở sữa khô: Dầu Hoàng liên, Cao hoàng bá, gia vị Hoàng liên cao.

Phương lẻ thuosc cây cỏ

 - Hoàng liên 3 – 5 phân, Sắc nước uống, mỗi ngày 1 lần.

- Dầu lạp mai hoa: lạp mai hoa nửa lọ, dầu vừng 1 lọ, ngâm tan đều đợi dùng.

- Dầu trứng gà: Trứng gà nấu chín, bỏ lòng trắng lấy lòng đỏ, bỏ trong nồi sấy khô cháy, lấy dầu dùng.

Ghi chú phương thuốc

1. Thanh đại tán (xem ghi chú bài 5).

2. Hoàng linh đan ((xem ghi chú bài 5).

3. Dầu hoàng liên: Hoàn liên tố phiến 2gr, dầu vừng 100 cm3, đem hoàng liên tố phiến nghiền nhỏ, trộn đều trong dầu vừng là thành

. 4. Cao hoàng bá: Hoàng bá 2gr, Hàn thủy thạch 2gr, băng phiến 0,2gr, dầu thầu dầu 2 cm3, vadơlin 4 gr, trộn đều hỗn hợp là thành.

 5. Cao Hoàng liên gia vị (Xem ghi chú ở bài 11).

[tuhaibajai]

Lang ben (Bài 4)

Lở hoa ban (Hoa ban tiên)

Lở hoa ban đông y gọi là “hãn ban” (ban mồ hôi).

ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN

1. Thường phát ở ngực, cổ, vai.

2. Chẩn ở da là ban điểm hình tròn, hơi hiện rõ màu tro hoặc màu vàng nâu, nhưng ẩn đại khái có thể thấy, phát sáng chút ít, khi chùi, gãi có bong vảy mạt nhỏ như cám bã. Cũng có màu sẫm của cây móc, lại có thể vươn bò đến vùng bụng dưới.

3. Không có cảm giác hoặc hơi ngứa.

4. Mùa Đông giảm nhẹ hoặc tự khỏi, mùa Hạ phát làm bệnh hoặc nặng thêm.

PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU

1. Biện chứng thí trị

Cách chữa: khử phong trừ thấp.

Phương thuốc đưa ra làm ví dụ:

Thường uống khử phong hoán cơ hoàn hoặc Hồ ma hoàn. Mỗi lần uống 1,5 đồng cân, mỗi ngày uống hai lần.

2. Xử lý cục bộ:

Mật đà tăng tán, trộn đều với dấm, tắm rửa trước rồi dùng thuốc bôi xát chỗ có bệnh.

Hùng hoàng, Nguyệt thạch, lượng bằng nhau;
Khô phàn, Lưu huỳnh lượng bằng nhau;
Mật đà tăng, Lưu huỳnh lượng bằng nhau;
Chọn lấy một phương, dùng dưa vàng tươi, hoặc quả cà tươi cắt từng cục, chấm tẩm thuốc bột xát chỗ có bệnh, mỗi ngày 2 lần.

GHI CHÚ PHƯƠNG THUỐC

1. Khử phong hoán cơ hoàn: Đại hồ ma, sinh hà thủ ô, Hoài ngưu tất, Thiên hoa phấn, Thạch xương bồ, Thương truật, Uy linh tiên, Khổ sâm, Xuyên khung, mỗi thứ 2,5 cân. Đương quy, Cam thảo, mỗi thứ 1 cân 4 lạng. Nghiền chung nhỏ mịn, rảy rượu lâu ngày làm viên. Mỗi lần uống 2 đồng cân, ngày uống 2 lần.

2. Mật đà tăng tán: Hùng hoàng 2 đồng cân, Lưu huỳnh 2 đồng cân,  Xà sàng tử 2 đồng cân, Mật đà tăng lượng phù hợp, nghiền chung nhỏ mịn dùng ngoài.

3. Hồ ma hoàn: Đại hồ ma 4 lạng, Khổ sâm, Phòng phong, Thạch xương bồ, Uy linh tiên, mỗi thứ 2 lạng; Bạch phụ tử, Độc hoạt, mỗi thứ 1 lạng, Cam thảo 5 đồng cân Nghiền chung nhỏ mịn, rảy rượu trắng làm viên như hạt đậu xanh. Mỗi lần uống 2 đồng cân, ngày uống 2 lần.

[tuhaibajai]

Mụn bọc mủ - bài 5

Mụn bọc mủ đông y gọi là “Thiên bào sang”, lại bởi sau khi mụn mủ vỡ thấm ra nước vàng cho nên gọi là “Hoàng thủy sang”.

Bệnh này bởi cảm thụ thử độc của mùa Hạ, Thu mà sinh ra. Thông qua tiếp xúc có thể truyền nhiễm.

ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN

1. Mùa Hạ, Thu phát bệnh, người bệnh chủ yếu là nhi đồng.

2. Thường mọc ở nơi vùng bộc lộ của mặt, tứ chi.

3. Chẩn da to như hạt đậu vàng, hoặc lại to mà sắc trắng, hoặc bọc nước sắc vàng, vách bọc rất mỏng dễ vỡ, sau khi hóa mủ đặc chìm đọng ở vùng nửa dưới mà hiện rõ hình nửa mặt trăng, chung quanh có vầng đỏ. Có thấy ngứa ở các mức khác nhau. Sau khi gãi, vỡ nước mủ dẫn đến truyền nhiễm tiếp xúc.

4. Hạch lim phô ở gần đó sưng to, nếu nghiêm trọng có thể kèm có sợ lạnh, phát sốt là chứng trạng toàn thân.

PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU

1. Biện chứng thí trị

Nói chung chỉ cần xử lí cục bộ. Nếu có chứng trạng toàn thân như miệng khô, nước tiểu đỏ, hoặc nhiều bọc mủ, sau khi vỡ ra nước vàng đầm đìa, kéo dài thành mảng, cần kết hợp chữa toàn thân.

Cách chữa: Thanh thử, giải độc, hóa thấp

Phương thuốc đưa ra làm ví dụ: giải thử thang gia giảm. Thạch cao 2 đồng cân, Ngân hoa 5 đồng cân, Liên kiều 5 đồng cân, Bích ngọc tán 5 đồng cân (bọc lại sắc), Đạm trúc diệp 3 đồng cân, xa tiền tử 3 đồng cân, lá sen tươi 1 lá. Sốt nặng thì gia hoàng liên 1 đồng cân, Hoàng cầm 3 đồng cân.

2. Xử lý cục bộ

- Tễ rửa viêm da, sắc nước tắm rửa, trừ sạch mủ mụn.

- Hoàng linh đan hoặc Thanh đại tán, dùng dầu vừng (dầu rau) hoặc nước, trộn thành dạng hồ đắp mụn.

 - Tránh không gãi cào, chùi xát dể dứt bò dài mụn. Phương lẻ thuốc cây cỏ.

- Rau sam tươi, Hoa cúc dại tươi, lá mướp tươi, Địa đinh tươi, Bồ công anh tươi, chọn lấy 1 – 2 loại, không kể lượng, đun nước rửa.

 - Vỏ đậu nành (vỏ quả) hoặc da đậu nành (vỏ hạt) sao cháy nghiền khô hoặc trộn dầu bôi. Bột lô cam thạch đã nung 5 đồng cân, khinh phấn 5 phân, Băng phiến 2 phân, trộn dầu vừng bôi.

- Hổ nhĩ thảo tươi, rửa sạch, giã nát vắt lấy nước, thêm vào ít bột hoạt thạch, trộn đều đắp vào mụn. Trong thì uống thứ cây cỏ là thuốc thanh nhiệt giải độc, có thể tham khảo ngoại khoa truyền nhiễm hóa mủ.

GHI CHÚ PHƯƠNG THUỐC

1. Tễ rửa viêm da (theo ghi chú bài 2).

2. Hoàng linh đan:

Luyện phi thạch cao 4 lạng, Hoàng bá 4 lạng, Phi hoạt thạch 2 lạng, Phi lô cam thạch 2 lạng, Bột đậu xanh 2 lạng (nếu không có, có thể không dùng), khinh phấn 8 đồng cân, Băng phiến 4 đồng cân, Hoàng đan 1 lạng 6 đồng cân, nghiền chung nhỏ mịn, dùng dầu vừng trộn thành dạng hồ để dùng.

3. Thanh đại tán:

Thanh đại 2 lạng, Hoàng bá 2 lạng, Luyện phi thạch cao 4 lạng, Phi hoạt thạch 4 lạng. Nghiền chung nhỏ mịn, trộn với dầu vừng, dầu rau hoặc nước đun sôi để nguội thành dạng hồ để dùng.

 4. Bích ngọc tán: Bột hoạt thạch, Bột cam thảo, Thanh đại.

[tuhaibajai]

Rôm sảy (phi tử) - bài 6

Bệnh này phát vào mùa Hạ, bởi dịch mồ hôi bài tiết không thông, thử nhiệt bế ở lỗ chân lông gây ra. Khi phát nối theo viêm nhiễm gọi là rôm sảy độc (Phi độc).

ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN

1. Thường đột nhiên phát bệnh. Mới đầu trên da hiện nốt ban hồng, tiếp theo phát sinh gò chẩn và bọc nhỏ như đầu kim lớn bé, dày kín thành mảng.

2. Tự thấy nóng rát, ngứa đâm. Gãi vỡ ra dễ kế phát viêm nhiễm dẫn đến thấp chẩn, dạng viêm da, viêm nang lông, sưng nhọt, mụn bọc mủ và sưng to hạch lim phô.

3. Ưa phát ở đầu mặt, ngực, lưng trên , bụng, đùi. Thường thấy là ở trẻ em.

PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU

1. Biện chứng thí trị

Phạm vi rộng rãi, da dẻ hồng đỏ, nốt rôm dày kín, nóng rát. Ngứa đâm thì cho uống thuốc trong.

Phép chữa: Thanh thử, giải nhiệt, thấu hãn.

Phương thuốc đưa ra làm ví dụ: Giải thử thang gia giảm.

Thạch cao 2 đồng cân, bạc hà 1,5 đồng cân , Đạm trúc diệp 3 đồng cân, Ngân hoa 5 đồng cân, Lục nhất tán 5 đồng cân (bọc lại), lá sen tươi 1 lá. Vỏ đậu xanh 3 đồng cân, hoặc dùng kê tô tán 5 đồng cân  (bọc lại) rót nước sôi ngâm uống thay nước chè.

2. Xử lý cục bộ:

Ngoài thì dùng phấn chỉ dạng phác, ngứa đâm nhiều thì dùng tễ đắp giải độc hoặc tễ đắp tam hoàng.

3. Phương lẻ thuốc cây cỏ

- Hàng ngày dùng lá mướp nấu tắm rửa.

- Ngân hoa, Thanh cao, Hạ khô thảo, Cúc hoa, chọn lấy 1 – 2 loại, sắc thang uống thay chè.

- Bồ công anh 1 lạng, Tử hoa địa đinh 1 lạng, Nhẫn đông đằng 1 lạng, chọn lấy 1 loại sắc nước uống. Trị rôm sảy hợp chung với viêm nhiễm.

GHI CHÚ PHƯƠNG THUỐC

1 - Lục nhất tán: Hoạt thạch 6 phần, Sinh cam thảo 1 phần, Tán nhỏ mịn.

2 - Kê tô tán: Hoạt thạch 6 lạng, Cam thảo 1 lạng, Bạc hà 1 lạng, Nghiền chung nhỏ mịn.

3 - Phấn chỉ dạng phác: Bột tùng hoa 500 gr, Bạc hà 10gr, Xà sàng tử 20gr, Minh phàn 10gr, Băng phiến 2 gr, nghiền chung cực nhỏ mịn.

4 - Tễ đắp giải độc: Nước Hoàng liên hoặc Hoàng bá 20% dùng 100 cm3 Bạch phàn 2 đồng cân, Hùng hoàng 2 đồng cân, dầu cam 10 cm3 Hỗn hợp lại mà thành.

5 - Tễ đắp Tam hoàng: Đại hoàng, Hoàng cầm, Hoàng bá, Khổ sâm, lượng ngang nhau, nghiền chung nhỏ mịn, lấy thuốc bột từ 10 – 15 gr, thêm vào 100 cm3 nước cất, 1 cm3 nước vôi trong (dùng trong y học) Ca(OH)2, hỗn hợp lại mà thành.

[tuhaibajai]

Thấp chẩn mạn tính - Bài 11

Thấp chẩn mạn tính, đông y gọi là "thấp độc sang " hoặc “thấp khí sang”, thường từ cấp tính diễn biến mà đến, hoặc bắt đầu đã là mạn tính.

ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN

1. Chẩn ở da hiện rõ tính cục hạn, bờ cõi rất là rõ ràng.

2. Da chỗ có bệnh tăng dầy, thô nhám, hiện rõ biến hóa dạng rêu, có lượng ít mạt vảy, sẹo gãi, mụn máu, chất màu chìm. Có lúc có kèm theo đỏ về chiều, rữa nát, thấm ra dịch mức độ khác nhau.

3. Tự thấy ngứa gãi, ở chỗ khớp đốt da dẻ dễ dàng nứt rách, dẫn đến đau đớn.

PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU

Biện chứng thí trị:

Phép chữa: Tán phong trừ thấp.

Bài thuốc đưa ra làm ví dụ:  Nhị diệu hoàn gia vị:

Hoàng bá (hoặc Hoàng cầm) 3 đồng cân, Thương truật 2 đồng cân, Phòng phong 2 đồng cân, Hy thiêm thảo 3 đồng cân, Thương nhĩ tử 3 đồng cân, Phù bình 3 đồng cân, Bạch tiển bì 3 đồng cân. Hoặc nhị diệu hoàn 2 đồng cân, ngày uống 2 lần.

Xử lý cục bộ:

1. Cao hoàng liên gia vị, Tứ nhũ tán, Tiêu phong cao đắp bôi.

2. Tễ rửa dứt ngứa, nước sắc xà sàng tử xông rửa.

PHƯƠNG LẺ THUỐC CÂY CỎ

1. Dầu cám gạo: Dùng giấy bưng ở trên miệng bát, ở trên giấy đâm rất nhiều lỗ nhỏ rồi đem cám để ở trên giấy, đem than củi để ở trên cám gạo đốt cháy, đợi khi cám gạo đã cháy hết, không cháy giấy thì sẽ lấy giấy và cám gạo ra, dùng dầu cám gạo ở dưới đáy bát bôi chỗ có bệnh.

2. Dầu trúc xanh đậu đen: Đậu đen chứa vào trong ống trúc xanh còn tươi, dùng cám gạo đốt ở trong ống trúc, dùng bát hứng lấy dầu ở hai đầu ống trúc, dùng nước dầu bôi chỗ có bệnh, hoặc dùng cao hắc đậu lựu du bán ở phố, hoặc dùng cao khang lựu du thay thế.

3. Cao bì thấp số 1: Bột địa du, đoàn thạch cao mỗi thứ 20 lạng, Khô phàn 1 lạng, thêm vadơlin 40 lạng, trộn cao bôi ngoài.

- Cao bì thấp số 2: Bột địa du 15 lạng, bột mật đà tăng 30 lạng, thêm vadơlin 40 lạng, trộn cao bôi ngoài.

GHI CHÚ PHƯƠNG THUỐC

1 Nhị diệu hoàn: Sao hoàng bá, sao thương truật, lượng ngang nhau, nghiền chung nhỏ mịn, rảy nước làm viên.

2. Cao Hoàng liên gia vị: Tức là cao hoàng liên thêm vào lượng phù hợp Thanh đại, khinh phấn, Khô phàn, Băng phiến, trộn đều chế thành.

Cao hoàng liên: Hoàng liên 20 gr, sắc nước 3 lần, lọc ra nước cốt, cô đặc lại còn 20 cm3 thêm 80 gr vazơlin ngoáy đều thì thành.

3. Tứ nhũ tán:

Hoàng bá, Bạch chỉ, Xà sàng tử, Hùng hoàng, mỗi thứ đều 3 lạng; Đồng lục, Hoàng đan, Khổ sâm, Tùng hương, Khô phàn, mỗi thứ đều 2 lạng, Yên giao 1 lạng, Thạch cao 4 lạng, Bạch xuyên tiêu 1 lạng. Nghiền chung nhỏ mịn, trộn với vadơlin thành cao mềm 30% mà dùng.

4. Tiêu phong cao

Hoàng đan 1 lạng, Đồng lục 3 đồng cân, hùng hoàng 1 lạng 3 đồng cân, yên giao 1 lạng 3 đồng cân, Khinh phấn 5 đồng cân nghiền chung nhỏ mịn, trộn vadơlin thành cao mềm 30%.

5. Hắc đậu lựu du: (thuốc dầu bán ngoài phố, chưa rõ cách chế).

6. Khang lựu du: (thuốc dầu bán ngoài phố, chưa rõ cách chế).

[tuhaibajai]

Viêm da do thần kinh - Bài 14

Viêm da do thần kinh, trong đông y có các tên: “Ngoan tiên”, “Can tiên”,  “Ngưu bì tiên”. Thoạt đầu do phong nhiệt tà vướng trệ ở da dẻ, lâu ngày phong thắng thì huyết táo, da dẻ mất đi sự nuôi dưỡng thì thô dầy như da trâu.

ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN

1. Có thấy ngứa gãi lạ, sau khi gãi bằng móng tay, dần dần xuất hiện chẩn nốt nhỏ ngang nhau, sắc da ngày thường thành sắc hơi hồng, khô khan mà rắn chắc, sau đó chẩn nổi dày khít, rất nhanh thành mảng to nhỏ dạng rêu,  chóp da cao lên, rãnh da sâu thêm.

2. Ưa phát ở vùng cổ, sau đó là lõm khoeo, lõm khuỷu. Nghiêm trọng thì có thể phát rải rác khắp toàn thân, như cẳng tay, cẳng chân, mặt duỗi, mí mắt và nơi vòng quanh tai miệng.

3. Bệnh trình chầm chậm, tái phát nhiều lần, lúc nhẹ lúc nặng, thường nhiều năm không khỏi.

PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU

Phạm vi bệnh nhẹ thì đơn thuần trị ngoài, phạm vi rộng rãi thì cần phối hợp thuốc uống trong.

1. Biện chứng thí trị

- Phong nhiệt hình: Là thời kỳ đầu của viêm da, điểm chẩn, thưa khắp sắc da hơi hồng, ngứa gãi, dạng rêu hóa lại chưa rõ ràng. Hoặc kích thích quá mức, có chứng viêm cấp tính.

2. Phép trị: Tán phong thanh nhiệt.

3. Bài thuốc đưa ra làm ví dụ: Sơ phong thanh nhiệt ẩm gia giảm.

Kinh giới, Phòng phong, Thiền y, mỗi thứ 2 đồng cân.
Cúc hoa, Tạo giác thính, mỗi thứ 3 đồng cân.
Sinh địa, Ngân hoa mỗi thứ 5 đồng cân.
Khổ sâm  3 đồng cân.

- Huyết táo hình: Da khô táo, béo dầy, rụng vảy, ngứa lạ, đêm đến càng ngứa nhiều, gãi phá da rớm máu.

4. Phép trị : Dưỡng huyết, nhuận táo, sưu phong.

Bài thuốc đưa ra làm ví dụ: Địa hoàng ẩm tử gia giảm.

Sinh hà thủ ô 5 đồng cân, Sinh địa 5 đồng cân.
Đương quy 3 đồng cân, Huyền sâm 3 đồng cân.
Đại hồ ma 3 đồng cân, Ô xà nhục 3 đồng cân.
Toàn yết 1 đồng cân, Cương tàm 3 đồng cân.

Nếu bởi tình cảm biến động mà chứng trạng nặng thêm thì gia trân châu mẫu 1 lạng, Ngũ vị tử 1 đồng cân, Dạ giao đằng 4 đồng cân.

 Xử lý cục bộ

1. Thuốc nước chữa lở, rượu thổ cẩn bì xát bôi.

2. Cao cứng hắc đậu lựu du dán cục bộ.

3. Thuốc xông khói viêm da do thần kinh.

4. Cao phong du xát bôi cục bộ, sau khi bôi cao dùng ngải điếu hơ ở cục bộ, mỗi ngày 1 lần, mỗi lần 20 phút.

PHƯƠNG LẺ THUỐC CÂY CỎ

1. Thổ cẩn bì 1 lạng, Hùng hoàng 3 đồng cân, Chương não 5 phân, nghiền chung nhỏ mịn trộn dấm đắp buộc.

2. Lấy mấy quả trứng gà thả vào trong bình gốm, thêm giấm cho ngập trứng, bịt kín, sau một tuần lấy trứng gà ra, bóc bỏ vỏ, đem cả lòng đỏ lòng trắng của trứng gà cho vào một cái bình sạch sẽ ngoáy đều để sẵn dùng. Bôi ngoài chỗ có bệnh, mỗi ngày mấy lần.

3. Rượu thiên minh tinh:

 Toàn cây tươi thiên minh tinh rửa sạch, cắt nát, ngâm cồn 75% 1 tuần, chế thành rượu thiên minh tinh 20% bôi ngoài, mỗi ngày mấy lần.

4. Cách chữa bằng châm cứu

a. Châm kim:

- ở vùng da bị hại thấu kim dưới da chéo nhau thành hình chữ thập hoặc thành hình bốn mé.

- Châm các huyệt Đốc du, Phế du, Cách du, khúc trì huyết hải.

b. Cứu ngải:

Hơ điếu ngải chỗ da bị hại, mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20 phút.

c. Mai hoa châm:

Gõ kim chỗ da bị hại hơi ra máu làm mức, mỗi ngày 1 lần. Sau khi châm lại thêm cứu ngải.

d. Bàu hút:

Dùng ống trúc nhỏ, luộc nước sôi để sát trùng, khi dùng đổ hết nước trong ống, nhanh chóng úp ở trên bề mặt da bị hại (Trước hết bôi một lớp vadơlin để phòng bỏng), ống trúc dùng nhiều ít, nhìn chỗ da bị hại to, nhỏ mà định, sau khi lấy ống trúc bỏ ra, chùi bỏ vadơlin đi đắp  bột thoạt thạch lên. Mỗi ngày hoặc cách ngày làm một lần.

Khi nốt chẩn ở da có tính viêm cấp tính, trước hết dùng thuốc hoãn hòa, đợi sau khi chứng viêm lùi mất, lại dùng các phép kể trên.

Bệnh này nên tránh không gãi nhiều, không rửa bằng nước đun nóng và đắp các loại thuốc kích thích mạnh mẽ. Không ăn uống chè đậm, rượu, hành, tỏi và đồ ăn kích thích cay.

GHI CHÚ PHƯƠNG THUỐC

1. Thuốc nước chữa lở (Xem ghi chú ở bài 3).

Bạch cập, tân lang, Xuyên cận bì, Đại phong tử nhục mỗi thứ đều 1 lạng. Bách bộ 2 lạng, Ban miêu 1 đồng cân, Rượu mạnh đốt được 1,5 cân. Ngâm ngấm, sau đó lọc qua rây, chờ dùng.

2. Cao Hắc đậu lựu du:

Hương du (dầu thơm) 3 cân, ngào đến khi nhỏ vào nước thành hạt ngọc, thêm vào hoàng đơn từ 18 – 24 lạng (mùa hè số nhiều, mùa đông số ít hơn)lại thêm vào 3 cân dầu hắc đậu lựu. Ngào đến thuốc cao nhỏ giọt vào nước lạnh dính đến khi có lực đàn (kéo dãn) thì dừng, Trước khi dùng đem cao hơ nóng cho chảy ra, phết lên vải hoặc giấy bôi cao thuốc, theo chỗ da có bệnh to nhỏ mà cắt và dán lên, cứ 2- 3 ngày thay cao 1 lần.

3. Thuốc xông khói viêm da do thần kinh.

Thương truật 3 đồng cân, Đại phong tử 1 lạng, Khổ sâm 3 đồng cân, Phòng phong 3 đồng cân, Bạch tiển bì 1 lạng, Ngũ bội tử 5 đồng cân, Tùng hương 4 đồng cân, Hạc sất 4 đồng cân, Hoàng bá 3 đồng cân. Đem thuốc trên nghiền chung nhỏ mịn, thêm lượng ngải nhung vừa đủ,  dùng giấy bản cuốn thành điếu (to như điếu ngải), đem điếu thuốc đốt một đầu để xông khói vào chỗ bệnh. Mỗi ngày xông 1 – 2 lần, mỗi lần từ 15 – 20 phút.

4. Cao phong du

Khinh phấn 1,5 đồng cân, hoàng đan 1 đồng cân, Phi châu sa 1 đồng cân. Nghiền chung nhỏ mịn. Trước hết dùng dầu vừng 4 lạng đun sôi, thêm một lạng sáp ong vàng, sau khi đã chảy đều, lại thêm bột thuốc ngoáy đều là thành.

4. Rượu thổ cẩn bì: (xem ghi chú số 3 bài 2).

[tuhaibajai]

Viêm da do tiếp xúc - Bài 16

Viêm da do tiếp xúc là da có tiếp xúc với loại vật chất nào đó mà phát sinh viêm gia cấp tính. Có số ít do vật phẩm kích thích mạnh như a xít, kiềm, là vật chất hóa học gây ra; phần nhiều thuộc về vật chất quá nhạy cảm gây ra, thường thấy có sơn sống, thuốc sâu, nắng, lông và da động vật. Thuốc cao hại, dầu trong mát, cồn i ốt, và tạp khoa. Đông y căn cứ vào nguyên nhân bệnh mà gọi là: “Tất sang” (lở sơn), “nhật sái sang”, (cháy nắng), “dược độc” (thuốc độc), cho tới “Cao dược phong” (phong do cao thuốc).

ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN

1. Có bệnh sử tiếp xúc với vật kích thích. Phát sinh nhanh, sau khi trừ bỏ nguyên nhân thì bệnh lùi mất cũng nhanh, không tiếp xúc lại thì không tái phát.

2. Tổn hại phát sinh ở nơi vùng tiếp xúc kích thích, bờ cõi rõ ràng. Nhẹ thì như ban đỏ, nặng thì có sưng căng, bọc nước, chẩn gồ, rữa nát, thậm chí có thể phát sinh hoại tử vỡ loét. Nếu gián tiếp tiếp xúc thì mí mắt, da bọc cũng có phát sinh viêm da.

3. Da dẻ có cảm giác nóng rát, kéo căng, ngứa.

4.Tiếp xúc lặp đi lặp lại hoặc xử lý không đúng, lâu ngày có thể biến hóa chuyển thành dạng mạn tính thấp chẩn.

PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU

1. Biện chứng thí trị

Phép chữa: Thanh nhiệt giải độc.

Phương thuốc đưa ra làm ví dụ: Hóa ban giải độc thang gia giảm.

Thăng ma 3 đồng cân, Ngưu bàng tử 3 đồng cân, Hoàng liên1 đồng cân ( hoặc Hoàng cầm, hoàng bá mỗi thứ đều 3 đồng cân), Sinh sơn chi 3 đồng cân, Nhân trung hoàng 3 đồng cân, Sinh thạch cao 1 lạng, tri mẫu 3 đồng cân, Huyền sâm 3 đồng cân.

Gia giảm:

- Chẩn gồ nhiều mà ngứa rất nhiều, gia Thiền y 2 đồng cân, Địa phu tử 3 đồng cân.

- Sưng đỏ, nóng rát rõ rệt, gia Sinh địa 5 đồng cân, Đan bì 3 đồng cân.

- Nhiều bọc nước, rữa nát thấm nước ra nghiêm trọng, Gia Xa tiền tử 3 đồng cân, Hoạt thạch 5 đồng cân.

3. Xử lý cục bộ

Giống như cấp tính thấp chẩn, khi trị liệu bệnh này, cần hỏi tỉ mỉ bệnh sử, tìm ra vật chất kích thích, lại tránh không tiếp xúc lại.

[tuhaibajai]

Viêm da do thực vật và phơi nắng - Bài 17

Bệnh này bởi ăn rau là cỏ hoa đỏ, rau than, rau dầu là loại cây ngắn ngày, lại sau khi bị phơi nắng phát sinh, đông y gọi là “hồng hoa thảo sang”. Cũng có khi bởi ăn lượng nhiều ốc bùn rồi lại bị phơi nắng mà phát sinh bệng thì gọi là “Viêm da do ốc bùn và phơi nắng” (nê loa nhật quang bì viêm).

ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN

1. Trước khi phát bệnh có ăn thực vật ngắn ngày, hoặc ăn lượng nhiều ốc bùn và đã qua ánh nắng mặt trời chiếu.

2. Chẩn da phát sinh ở những nơi bộc lộ dưới ánh nắng mặt trời như đầu mặt, bàn tay, cánh tay.

3. Đột nhiên dấy bệnh, da dẻ xuất hiện phù thũng thực chất ở các mức độ khác nhau, áp đó không có lõm xuống rõ rệt, có điểm ứ, ban ứ, bọc nước, bọc máu,rữa nát và hoại tử. Tự thấy có nóng rát, ngứa gãi, đau đớn, nơi sưng trướng có cảm giác căng như bị cuốn bằng băng vải.

4. Nghiêm trọng thì có sốt cao, đau đầu, ngực buồn bằn, quá lắm thì hôn mê.

5. Sưng trướng nhẹ của bệnh này, nói chung trên dưới một tuần lễ thì lui hết, nặng thì 2 –  3 tuần cũng lùi hết.

PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU

1. Biện chứng thí trị

Phương thuốc đưa ra làm ví dụ: Phổ tế tiêu độc ẩm gia giảm.

Ngưu bàng tử 3 đồng cân, Nhân trung hoàng 3 đồng cân, Hoàng cầm 3 đồng cân, Hoàng liên 1 đồng cân, Bản lam căn 1 lạng, Mã bột 1 đồng cân, Liên kiều 5 đồng cân, Bồ công anh 5 đồng cân, Huyền sâm 3 đồng cân.

Gia giảm:

- Sốt cao, bí đại tiện, gia đại hoàng 3 đồng cân, (bỏ vào sau).

- Sưng nhiều, nước tiểu ít và đỏ, gia Xa tiền tử 3 đồng cân, Trúc diệp 3 đồng cân, Đăng tâm 1 bó.

- Vật vã, thần mờ tối, gia Tử tuyết đan hoặc An cung ngưu hoàng hoàn.

2. Xử lý cục bộ.

Tham khảo bài 10 – Thấp chẩn cấp tính, cấm dùng cách đắp buộc nóng ở cục bộ.

5. Cách chữa bằng châm cứu.

- Ở mặt, lấy các huyệt: Hạ quan, Giáp xa, Thái dương, Thừa tương.

- Ở đầu chi lấy các huyệt: Ngoại quan, Hợp cốc, Khúc trì, Thái khê, Côn luân, Túc tam lý.

Có tác dụng hỗ trợ nhất định đối với tiêu sưng.

Sau khi bệnh khỏi, kiêng ăn hoặc ăn ít thực vật ngắn ngày và ốc bùn.

GHI CHÚ PHƯƠNG THUỐC

1. Tử tuyết đan:

Hoạt thạch 1 cân, Thạch cao 1 cân, Hàn thủy thạch 1 cân, Từ thạch 2 cân.
Giã thuốc trên sắc bỏ bã, cho vào các thuốc sau đây:

Linh dương giác 5 lạng, Thanh mộc hương 5 lạng, Tê giác 5 lạng, Trầm hương 5 lạng, Đinh hương 1 lạng, Thăng ma 1 cân, Huyền sâm 1 cân, Chích cam thảo 0,5 cân.

Tám vị thuốc trên lấy đũa đảo khi cho vào trong nước sắc thuốc trên, bỏ bã, rồi cho vào thuốc sau đây:

Phác tiêu 2 cân, Tiền thạch 2 cân. Lấy cho sạch sẽ, cho vào nước thuốc trước sắc nhỏ lửa, không ngừng tay quấy, đến khi nước muốn ngưng, lại thêm vào 2 vị sau:

Chu sa 3 lạng (nghiền nhỏ), Xạ hương 1 lạng 2 đồng cân (nghiền nhỏ).

Thuốc cho vào nước trộn đều, ngưng thành giống như hoa tuyết, cho nên gọi là tử tuyết.

Cách dùng:

Mỗi lần uống 2 phân đến 1 đồng cân, nước đun sôi để nguội mát uống đưa, ngày uống 2 – 4 lần.

2. An cung ngưu hoàng hoàn

Ngưu hoàng 1 lạng                              
Trân châu 5 đồng cân          
Uất kim 1 lạng                                
Sơn chi 1 lạng                    
Tê giác 1 lạng
Hùng hoàng 1 lạng
Hoàng liên 1 lạng
Hoàng cầm 1 lạng
Chu xa 1 lạng
Xạ hương 2,5 đồng
Băng phiến 2,5 đồng

Cách dùng: Thuốc trên nghiền rất nhỏ mịn, luyện mật làm viên, mỗi viên nặng 1 đồng cân, ngày uống 1 – 2 viên, ngoáy đều với nước chia làm 2 –4 lần uống, trẻ em căn cứ vào độ tuổi liệu mà giảm.